l BASISCURSUSSEN
BASISCURSUS INLEIDING IN DE FILOSOFIE
De westerse filosofie bestaat uit allerlei vakgebieden. Waar te beginnen? De basiscursus ‘Inleiding in de filosofie’ neemt je mee op een reis
langs vijf van hen door 25 eeuwen filosofie. Een uitstekend startpunt voor je eigen filosofische ontdekkingstocht! Jan Flameling is je gids.I HET WARE KENNISLEER,
WETENSCHAPSTHEORIE EN
TAALFILOSOFIEII HET GOEDE ETHIEK III HET SCHONE ESTHETICA
EN KUNSTFILOSOFIEIV DE SAMENLEVING
SOCIALE EN POLITIEKE
FILOSOFIE1415 JANUARI 2023
v.a. € 330,-V DE MENS VA N
FILOSOFISCHE ANTROPOLOGIE
NAAR NEUROFILOSOFIE1112 FEBRUARI 2023
v.a. € 330,-Kunnen we de werkelijkheid
kennen? Wanneer kun je zeggen
dat je iets weet? En kan onze taal
de werkelijkheid beschrijven? De
vraag of de wetenschap ware
kennis kan produceren staat al
lang centraal in de filosofie. We
maken kennis met de
kennistheorieën van Plato,
Descartes, Kant, Popper,
Wittgenstein, Kuhn en Foucault.Iedereen krijgt in het dagelijks
leven te maken met de vraag: hoe
te handelen? Wanneer kun je
zeggen dat een mensenleven
‘gelukt’ is? En wat kunnen we in
morele zin van elkaar
verwachten? Filosofen als
Aristoteles, Spinoza, Kant, Mill en
Levinas formuleerden richtlijnen
die kunnen helpen bij het
beantwoorden van deze vragen.Wat is de rol van een kunstwerk?
Volgens Plato is het slechts een
kunstmatige nabootsing van de
werkelijkheid, maar volgens
Nietzsche schept het juist een
nieuwe werkelijkheid. En wanneer
kun je zeggen dat iets mooi is? Is
dat een kwestie van smaak, of is
er meer over te zeggen? We
kijken door de ogen van Plato,
Aristoteles, Kant, Nietzsche,
Heidegger en Deleuze.Hoe ziet een rechtvaardige
samenleving eruit? Wanneer is
macht legitiem? Volgens Plato
dient een filosoof-koning de staat
te besturen. Aristoteles ziet een
grotere rol voor deugden. Volgens
Hobbes, Spinoza en Rousseau
berust de staat op een
maatschappelijk verdrag. In de
(post)moderne tijd groeit de
kritische filosofie, zoals die van
Marx, Mill, Arendt, Habermas,
Mouffe, Nussbaum en Raworth.Wat is de mens? Al vanaf het
begin van de westerse filosofie
hebben filosofen geworsteld met
‘het zelf ’. Is het zelf een geest, een
bewustzijn, een ‘ego’, of een
individu? Een lichaam, of slechts
een deel daarvan zoals de
hersenen? Of toch een onderdeel
van een gemeenschap, een
sociaal construct, een illusie of
een filosofisch postulaat? We
bespreken deze verschillende
perspectieven met de hulp van
Plato, Aristoteles, Descartes,
Nietzsche, Damasio, Heidegger,
Foucault, Irigaray en Braidotti.BASISCURSUS WAARHEIDSLIEFDE
Een beetje filosoof ziet het huidige waarheidsverval met lede ogen aan: de grens tussen meningen en feiten vervaagt, de impact van
meningen neemt toe, en het vertrouwen in feitelijke informatie neemt af. Wat vermag de waarheidslievende filosofie hiertegen? Vrienden
van de ISVW Fellow Tim De Mey past inzichten uit de filosofische kennisleer toe op urgente maatschappelijke vraagstukken in het huidige
politieke en publieke debat. Prijzen zijn exclusief het Basisboek Kenleer(2022, ISVW Uitgevers) van Tim De Mey. Onderdeel van de cursus is de
MOOC ‘Voor zover we weten’, gratis beschikbaar vanaf najaar 2022.I FEILBAAR EN FEITELIJK II TWIJFELZAAIERS III OVER KLETSKOEK IV INFORMATIEBRONNEN V VRIJE MENINGEN
Hoewel Plato reeds de sofisten
voorhield dat waarheidsrelativis-
me onhoudbaar is, blijft het
onderscheid tussen ‘voor waar
aannemen’ en ‘waar zijn’
problematisch. Volgens Sextus
Empiricus, Montaigne en Peirce
komt dat doordat nagenoeg alle
kennis ontspringt aan feilbare
interpretaties van ervaringen. We
bevinden ons in een subtiel en
kwetsbaar evenwicht tussen,
enerzijds, epistemische
bescheidenheid en verder
onderzoek naar wat waar is, en,
anderzijds, trefzeker handelen
volgens wat we voor waar
aannemen. Hoe nu verder?Twijfelen is essentieel voor vrije
meningsvorming; Descartes zet
de twijfel zelfs methodisch in.
Maar er zijn ook personen die
ongerede twijfel zaaien, die ons
vermogen te twijfelen doel-
bewust en opportunistisch
misbruiken. Twijfelzaaiers creëren
bijvoorbeeld de illusie dat hypo-
thesen die geen twijfel lijden,
wetenschappelijk controversieel
zijn. Hoe kunnen we ons
wapenen tegen desinformatie?
Hoe kunnen we achterhalen of
alternatieve hypothesen enkel in
de weegschaal worden gelegd
om ons te misleiden?Volgens Quine vormen onze over-
tuigingen een netwerk waarin
alles met elkaar verbonden is. Dat
laat ons toe nieuwe informatie op
cognitief lenige wijze te verwer-
ken. Foutieve complottheorieën
illustreren echter dat cognitieve
lenigheid lang niet altijd waarheid
bevordert, en dat ook zeer cohe-
rente overtuigingsystemen
losgezongen kunnen zijn van de
werkelijkheid. Met Susan Haacks
metafoor van het kruiswoord-
raadsel gaan we op zoek naar een
conceptie van bewijs waarmee
we zinnige en onzinnige overtui-
gingsystemen van elkaar kunnen
onderscheiden.We vertrouwen het liefst wat we
zelf hebben waargenomen, maar
veel vaker dienen we informatie
van anderen te verwerken,
bijvoorbeeld van leerkrachten,
journalisten of contacten op
sociale media. Wanneer zijn
dergelijke ‘kennisgevers’ geloof-
waardig? Volgens Thomas Reid
tot het tegendeel bewezen is,
maar volgens Hume pas wanneer
er ondersteunend, onafhankelijk
bewijs is. Hoe kunnen we
onderscheid maken tussen
betrouwbare en onbetrouwbare
bronnen?Volgens John Stuart Mill is vrije
meningsuiting van wezenlijk
belang omdat op de marktplaats
van ideeën de waarheid altijd
boven water komt. In de
wetenschapsfilosofie wedijveren
Popper en Feyerabend om Mills
filosofische erfenis. Moet in de
wetenschap de ideeënstrijd
methodisch gevoerd worden of
geldt veeleer Feyerabends
anything goes? En onder welke
voorwaarden kan vrije menings-
uiting in het publieke debat feiten
meer laten wegen dan
meningen?1011 SEPTEMBER 2022
v.a. € 330,-12 OKTOBER 2022
v.a. € 330,-2223 OKTOBER 2022
v.a. € 330,-1213 NOVEMBER 2022
v.a. € 330,-1011 DECEMBER 2022
v.a. € 330,-1718 DECEMBER 2022
v.a. € 330,-1920 NOVEMBER 2022
v.a. € 330,-1516 OKTOBER 2022
v.a. € 330,-