21 AUGUSTUS 2019 47BELGIE
Als je denkt dat je daardoor vrolijker, efficiënter of
creatiever kunt worden, moet je het vooral proberen,
vindt hoogleraar psychologie Dirk Hermans (KU Leu
ven). ‘Ik zie zeker positieve aspecten. Zo is het inder
daad belangrijk om op een vast moment te schrijven,
in dit geval de ochtend. Als je een nieuwe routine
wilt inbouwen, moet je die altijd inplannen. Denk
maar aan mensen die zich voornemen om meer te
gaan sporten: als ze niet elke donderdagavond een
loopafspraak inplannen, komt het er niet van. Ook
het idee om “automatisch” of “intuïtief” te schrijven
kan werken. Daarom is het belangrijk om je teksten
met niemand te delen. Want als je weet dat iemand
meeleest, ga je toch – bewust of onbewust – jezelf
censureren en meer letten op de vorm.’
Wie met zware psychologische problemen of
trauma’s zit, zal er niet mee geholpen zijn, benadrukt
Hermans. ‘Dit is geen vorm van therapie, en het werkt
niet bij iedereen. Er zijn mensen die na het schrijven
“lichter” en “creatiever” aan hun dag beginnen, maar
er zijn er ook die zich nadien net ellendig voelen,
omdat hun piekergedachten de hele dag blijven door
zinderen. Het is een kwestie van uitproberen.’
Herinneringen bezoeken
De morning pages doen wel sterk denken aan de
schrijftherapie van James Pennebaker, vertelt Hermans.
‘Die Amerikaanse sociaal psycholoog onderzocht in
de jaren tachtig het concept van expressive writing.
Hij liet groepen studenten vier dagen lang automa
tische manier schrijven, telkens twintig minuten aan
één stuk. Ze werden opgedeeld in twee groepen:
de controlegroep moest over iets triviaals schrijven,
de experimentele groep over één specifiek trauma.
Dat bleek te werken: de groep van het trauma onder
vond positieve effecten op lange termijn, zowel psy
chologisch als lichamelijk.’
‘Intussen is die schrijftherapie al heel vaak onder
zocht en wordt ze wereldwijd toegepast. Maar dan
wel onder begeleiding van een psycholoog: die moet
opvolgen of het werkt voor de patiënt.’
Schrijven kan dus wel therapeutisch werken,
aldus Hermans, wellicht omdat je jezelf confronteert
met je herinneringen. ‘Veel mensen lopen rond met
geheimen. Die willen ze niet met anderen delen, maar
ze willen er ook zelf niet aan denken, omdat het te
pijnlijk is. Net als bij angsten kan “exposure” of
blootstelling helpen. Door die herinneringen te
“bezoeken”, kun je ze een plaats geven.’
‘Bij onderzoek rond expressive writing merk je ook
dat de schrijfsels evolueren. Op dag één zie je bij deel
nemers een soort tsunami van woorden, maar is het
geheel meestal weinig coherent. In de dagen daarna
krijgt hun verhaal een zekere structuur. Het trauma
krijgt een plaats en wordt verbonden met latere
gebeurtenissen en gevoelens. Zo kan het lei
den tot een catharsis: de persoon in kwestie
kan een bepaalde periode afsluiten, een
knoop doorhakken of aan iets nieuws
beginnen. In die zin is het vergelijkbaar
met morning pages of zelfs een doodgewoon
dagboek: als je erin slaagt om je problemen
van je af te schrijven en kunt focussen op
de toekomst, werkt het prima. Maar als je
blijft hangen in je negatieve gedachten,
kun je beter iets anders doen.’ l‘Laat niemand
meelezen.
Anders ga je
jezelf – bewust
of onbewust –
censureren.’