98 21 AUGUSTUS 2019 — WWW.KNACK.BEAls er ooit zoiets als een Vlaamse canon komt, zoals de startnota
voor de lopende Vlaamse formatiegesprekken het wil, zullen in
Brugge de rijen voor de Onze-Lieve-Vrouwekerk nog langer
worden. Een bezoek aan het praalgraf van Maria van Bourgon-
dië zal een must zijn voor scholieren en nieuwkomers. Want
wie belichaamt er beter de Vlaamse canon dan de Bourgondi-
sche hertogin die zo veel adellijke titels voerde dat historici
haar gemakshalve als ‘vorstin der Nederlanden’ bestempelen?
Haar bewind duurde van 1477 tot 1482, amper vijf jaar,
maar was wel een hoogtepunt in de geschiedenis én cultuur
van – tja, waarvan eigenlijk? Niet van de naar zelfbestuur
hunkerende Belgische deelstaat Vlaanderen. Maria van Bour-
gondië hoort net zo goed thuis in de canon van de Nederlandse
cultuur en geschiedenis. Afgaande op de grenzen van haar rijk
kunnen ook Frankrijk en zelfs het Groothertogdom Luxemburg
haar als nationaal erfgoed claimen. Om nog te zwijgen van
Oostenrijk. In het Alpenland wordt dit jaar de vijfhonderdste
verjaardag van keizer Maximiliaans dood herdacht, met opval-
lend veel aandacht voor zijn jonggestorven vrouw uit het verre
Vlaanderen. Er werd de voorbije week al herhaaldelijk op
gewezen: een nationale canon afpalen is geen eenvoudige zaak.
Game of Thrones
De Bourgondiërs zijn hot. Lange tijd symboliseerden ze een
eigenschap die zowel aan Frans- als aan Nederlandstalige Bel-
gen wordt toegedicht: de neiging om veel belang te hechten
Amper vijf jaar was ze ‘vorstin der Nederlanden’.
Toch is Maria van Bourgondië de populairste telg
uit een dynastie die tot de verbeelding blijft
spreken. Kandidaat voor de Vlaamse canon, inspi-
rator van belgicisten – haar historische betekenis
staat ter discussie. Portret van de raadselachtige
vrouw die de show steelt op het festival Laus
Polyphoniae. Door ERIK RASPOET
aan een goed glas
en een rijkgevulde
tafel. Intussen zijn
we weer bij de
geschiedenisles
gebracht, onder
meer door suc-
cesauteur Bart Van Loo, die met De Bourgondiërs al geruime tijd
de non-fictielijsten aanvoert. Zijn meeslepend geschreven turf
kun je lezen als een familiekroniek die zowat duizend jaar
Europese geschiedenis overspant. Wat in de 5e eeuw begon als
een bescheiden koninkrijk in de Rhônevallei rond Dijon, cul-
mineerde in het imperium van keizer Karel V, waar de zon,
volgens de geijkte formule, nooit onderging.
Het kortstondige bewind van Maria van Bourgondië vormt
een knik in die lange tijdschaal, zoals valt af te lezen uit haar
stamboom. Als kleindochter van Filips de Goede en grootmoe-
der van keizer Karel incarneerde ze een tektonische verschui-
ving in de middeleeuwse geopolitiek. Aan haar huwelijk met
Maximiliaan van Oostenrijk was het te wijten dat de Bourgon-
dische Nederlanden in handen van de Habsburgers vielen, een
toestand die voor de Zuidelijke Nederlanden meer dan drie
eeuwen zou aanslepen. De gevolgen van die verschuiving
behoren al langer tot de capita van de Vlaamse geschiedenis.
De Tachtigjarige Oorlog, het Spaanse schrikbewind, de defini-
tieve scheiding tussen de Zuidelijke en de Noordelijke Neder-
landen: van al die kommer en kwel had de twintigjarige Maria
geen benul toen ze op 18 augustus 1477 in het Gentse Prinsen-
hof haar jawoord gaf aan de toekomstige keizer van het Heilige
Roomse Rijk.
Het huwelijk begon onder een onheilspellend gesternte. De
festiviteiten verliepen in mineur: onze contreien waren nog in
rouw na de dood van Karel van Bourgondië, wiens schedel
enkele maanden eerder door een Zwitserse boer was gekliefd
op een slagveld nabij Nancy. Maria’s vader, beter bekend als
Karel de Stoute, liet een dubieuze erfenis na. Gedreven door de
ambitie om het Franse koninkrijk naar de kroon te steken, en
in de hoop ooit zelf tot koning van een autonoom groot rijk te
worden gezalfd, legde hij een onblusbare drang naar gebieds-
uitbreiding aan de dag. Met behoorlijk veel succes, hij wordt
niet voor niets ‘de Napoleon van de middeleeuwen’ genoemd.
Maar zijn vele oorlogen brachten hem in conflict met welva-
rende en naar autonomie strevende steden in de Bourgondi-➽LADY DI
ZONDER
DE
PAPARAZZI
Maria van
Bourgondië, de
efemere koningin
der Lage Landen