goingplacesmagazine.com
|
58
| August 2019WARISAN (^) | Keris
1 – 3. Pelbagai jenis corak dan lengkok juga
digunakan sebagai ukiran dan rekaan keris bagi
menggambarkan personality pemiliknya
The design of the keris is crafted to mirror the
personality of its owner, using different patterns
and a number of curves
tray), payung (umbrella), puting (tip of any
blade), pisau (knife), pagar (fence), pencebak
(shovel). Each carries symbolic meanings
such as protection, invulnerability and unity.
The design of the keris is crafted to mirror
the personality of its owner, using different
patterns and a number of curves.
It is no wonder the keris is often believed to
possess magical powers, be it good or bad. One
popular folktale that comes to mind is Taming
Sari, the famous keris in Malay folklore said
to possess supernatural abilities owned by
legendary warrior Hang Tuah. Today, many
people still keep the dagger as a sanctified
heirloom, talisman, status symbol, or accessory
for official ceremonies.
Making the alloy is no easy task. Pak Mazin
first ties the pieces together and heats it in
the furnace. He then hammers it, folds it, and
repeats the process at least 21 times to create
a stronger blade. The blade is then polished
with lime juice, as is tradition. Pak Mazin also
carves the wooden hilt and sheath to complete
the keris.
A National Identity
Kuala Kangsar once had at least 30 keris
makers back in the 1960s, but the number has
dwindled significantly. It is a dying craft – this
much Pak Mazin knows – but he is determined
to protect it. His son has inherited the legacy of
crafting this traditional weapon. He also opens
his doors to guests who want to learn about the
myths and secrets of his trade in his workshop.
After all, he explains, the keris is part of our
national identity. His hope is simple: “To
remind generations to come that this is our
heritage. If someone wears the baju Melayu
(traditional attire), and wears the tengkolok
(traditional headdress) but does not have a
keris, it is like something is missing.” ■
For more information or demonstrations, book
a session with Pak Mazin on LokaLocal.
loka.fun/traditional-keris
Gabungan Bahan dan Rekaan
Sambil mendengar penerangan beliau tentang
proses pembuatan keris, saya sedar keris bukan
sekadar sebuah senjata semata-mata. Bilahnya
perlu dihasilkan daripada campuran tujuh
jenis logam dengan sebutan bahasa Arab yang
berbunyi ‘pa’ – paku, pahar, payung, puting
pisau, pagar dan pencebak. Setiap satunya
merupakan simbol keselamatan, kekukuhan
dan perpaduan. Pelbagai jenis corak dan
lengkok juga digunakan sebagai ukiran
dan rekaan keris bagi menggambarkan
personaliti pemiliknya.
Maka, tidak hairanlah keris juga dipercayai
memiliki kuasa sakti. Kehebatan kuasa sakti
keris turut dipopularkan melalui kisah legenda
terkemuka, Taming Sari. Menurut cerita
masyarakat Melayu popular, keris Taming Sari
yang dipercayai memiliki kuasa misteri itu
akhirnya jatuh ke tangan Hang Tuah dalam satu
pertarungan sengit. Kini, keris masih disimpan
rapi sebagai sejenis khazanah pusaka, azimat,
lambang status mahupun aksesori khas untuk
majlis-majlis rasmi.
Proses penghasilan aloi untuk membuat keris
agak rumit. Sebelum proses pembakaran
di dalam relau dilakukan, semua bahan
logam perlu diikat bersama terlebih dahulu.
Seterusnya, proses menukul dan melipat
aloi perlu dilakukan berulang kali sekurang-
kurangnya 21 kali bagi mengukuhkan
ketahanan keris. Mengikut tradisi, bilah
keris yang siap perlu dikilatkan dengan jus
limau kasturi. Selain keris, Pak Mazin turut
menghasilkan sarung dan hulu sebagai
pelengkap senjata warisan tersebut.
Lambang Identiti Negara
Suatu ketika dahulu, Kuala Kangsar pernah
mempunyai sekurang-kurangnya 30 orang
pembuat keris sekitar tahun 1960-an. Namun,
bilangan tersebut kian berkurangan secara
mendadak. Dek ancaman kepupusan seni
kraftangan pusaka ini, Pak Mazin kini nekad
untuk mempertahankan kesinambungan seni
warisan ini. Malah, legasi seni pembuatan keris
tradisional kini diwarisi oleh anak lelakinya.
Selain itu, pelbagai bengkel khusus turut
diadakan bagi meningkatkan kesedaran
orang ramai tentang mitos dan selok-belok
pembuatan keris.
Pendek kata, keris merupakan sebahagian
daripada lambang identiti negara. Harapannya
ringkas: “Moga generasi muda mengetahui
inilah warisan kita. Tidak lengkap penampilan
baju Melayu dan tengkolok tanpa keris,
bagaikan terkurang sesuatu.” ■
Untuk maklumat lanjut dan kelas terkini
bersama Pak Mazin, layari laman LokaLocal.
loka.fun/traditional-keris
1
2
3
_Aug 2019_Warisan.indd 58 18/07/2019 10:37 AM