31 JULI 2019 11moslims er niet in daarover de
juiste analyse te maken. De mos-
limwereld is het walhalla voor
samenzweringstheorieën.
Hoe verklaart u de populariteit
van dergelijke theorieën?
AKYOL: Het concept ‘samenzwe-
ringstheorie’ is redelijk nieuw
voor de Arabische wereld. Twee
eeuwen geleden had het Arabisch
niet eens een woord voor ‘samen-
zwering’. De Turken hebben hun
woord ‘komplo’ moeten ontle-
nen uit het Frans. Tot de negen-
tiende eeuw was er geen behoefte
aan samenzweringstheorieën
om de zwakte van de Ara-
bische wereld te verklaren.
Samenzweringstheorieën zijn
populair omdat ze een gemakke-
lijke manier zijn om voor jezelf
te verklaren dat je achterloopt.
Veel moslims houden zich voor
dat de islamitische wereld achter-
loopt omdat het Westen tegen ons
samenzweert. Ik betreur dat. Het
ontneemt ons de mogelijkheid om
helder na te denken. Daarbij mag u
ook niet vergeten dat de Arabische
wereld wel degelijk het slachtoffer
is geweest van samenzweringen,
zoals het kolonialisme, en staats-
grepen die door westerse mogend-
heden gesteund werden.
Draagt het Westen verantwoor-
delijkheid voor de toestand
waarin de Arabische wereld zich
vandaag bevindt?
AKYOL: Wat lost het op om andere
landen de schuld te geven van ons
falen? Je kunt het kolonialisme de
schuld geven, maar er zijn heel wat
gekoloniseerde landen die het onder-
tussen wel goed doen. Ja, het kolo-
nialisme was verschrikkelijk, maar
het is voorbij. Het is niet omdat de
Fransen in de Algerijnse Oorlog zo
veel Algerijnen gedood hebben, dat
er vandaag zo veel fanatisme is.
Hoe moet Europa met zijn mos-
limgemeenschap omgaan?
AKYOL: Europese landen moe-
ten ernaar streven hun moslimge-
meenschappen te integreren. Dat
zou beter lukken als landen als
Frankrijk meer respect tonen voor
de geloofsbeleving van conserva-
tieve moslims. Waarom zou je in
naam van de laicité geen halalvoe-
ding serveren? Of waarom moet je
zo nodig de boerkini verbieden?
Laicité heeft een illiberaal aspect,
waardoor moslims zich minder
thuis voelen in de maatschappij.
Je moet moslims niet dwingen om
een keuze te maken tussen Frans en
moslim zijn.
Waarom zouden moslims zich niet
Frans kunnen voelen? Er is toch
niemand die hen daarin hindert?
AKYOL: Al die voorschriften
die religieuze kentekens verbie-
den hebben een psychologische
impact. Binnen de islam is er een
zeker wantrouwen tegenover de
liberale democratie. Dat kun je
enkel wegnemen als je ervoor zorgt
dat moslims in een liberale demo-
cratie perfect zichzelf kunnen zijn.
Door zo halsstarrig aan die laicité
vast te houden voedt een land als
Frankrijk het narratief van de isla-
misten: het Westen is de vijand,
het Westen wil ons dwingen om
slechte moslims te zijn.
Geldt dat ook voor het boerka-
verbod?
AKYOL: Ik ben tegen de boerka,
maar ook tegen het boerkaverbod.
Een vrouw die met een boerka
over straat loopt, schaadt nie-
mand. Door de boerka te verbie-
den, dwing je vrouwen om thuiste blijven, en kunnen ze geen deel
uitmaken van de samenleving.
Is herkenbaarheid geen tegenar-
gument? Hoe kun je deel uitma-
ken van een maatschappij als je
je voorkomen volledig versluiert?
AKYOL: Bij veiligheidscontroles
moeten vrouwen die de boerka
dragen zich natuurlijk kunnen
identificeren. Maar voor de rest is
dat geen argument. Mensen kun-
nen zich in een liberale samen-
leving vermommen, of een sjaalvoor hun gezicht hangen. Ik snap
dat een boerka er vanuit westers
perspectief nogal vreemd uitziet.
Ik zie het ook niet graag. Maar zo
werkt vrijheid nu eenmaal.
Is die focus op levensbeschou-
welijke tekenen niet enorm over-
dreven?
AKYOL: Onderschat niet hoezeer
dat speelt, ook in de islamitische
wereld. Als ik aan moslims zeg dat
Iran niet het recht heeft om vrou-
wen de hoofddoek op te leggen,
krijg ik steevast de reactie dat
Frankrijk hoofddoeken verbiedt.
Zonder Frankrijk met Iran te willen
vergelijken: de analogie is er.
U hebt er zelf ooit voor gepleit
om intelligent design te doceren
op school: het idee dat het uni-
versum het werk is van een intel-
ligente ontwerper.
AKYOL: Ik heb dat vijftien jaar
geleden verdedigd, maar ik ben
van gedachten veranderd. Ik vind
niet dat je intelligent design moet
promoten op school. De evolutieleer
is perfect compatibel met het geloof.
Bent u nog optimistisch over
de toekomst van de Arabische
wereld?
AKYOL: O, jawel. Alle problemen
die in de moslimwereld bestonden,bestonden ook in de christelijke
wereld. Vier eeuwen geleden von-
den christenen ook dat ketters ver-
brand moesten worden, en dat het
de plicht was van de overheid om
religie op te leggen. Die transforma-
tie in Europa is enorm snel gegaan.
Er is geen reden dat de islamitische
wereld dat niet zou kunnen. Uitein-
delijk is de islam een voortzetting
van de joodse en christelijke tradi-
tie. We hebben nog geen verlichting
gehad. Maar we werken eraan. ●‘Ik snap dat een boerka er
vanuit westers perspectief
nogal vreemd uitziet. Ik zie het
ook niet graag. Maar zo werkt
vrijheid nu eenmaal.’ Mustafa Akyol