van de turbine raakte over-
verhit en smolt in de kogella-
gers. Een technisch defect of
menselijke fout werd vrijwel
meteen uitgesloten. De dader,
die duidelijk wist dat de
plaats delict zich buiten
camera toezicht bevond, had
eerst een ketting met hangslot
doorgeknipt. Nadat hij de lei-
ding had opengedraaid, mani-
puleerde hij de stang van de
afsluiter zo dat die bij een
oppervlakkige visuele con-
trole in gesloten positie leek te
staan. Daardoor werden ope-
ratoren en technici misleid
toen ze die dinsdagochtend in
paniek op zoek gingen naar
de oorzaak van het snel
wegzakkende olie-
peil.
Leugendetector
Op het eerste gezicht was het
onderzoek een haalbare kaart.
Alleen de zowat zestig werk-
nemers die op het moment
van de feiten in Doel 4 aan het
werk waren, konden zich toe-
gang verschaffen tot de
ruimte van het olie reservoir.
Behalve eigen Engie Electra-
bel-personeel omvat die groep
technici van onderaannemers
zoals Alstom, Siemens en
Vinçotte, naast medewerkers
van bewakings- en onder-
houdsfirma’s. Het was dus
geen zoektocht naar een
speld in een hooiberg, zeker
omdat veel aanwezigen snel
uitgesloten konden worden
als dader. Eind december
2014 meldde VTM Nieuws dat
nog een dertigtal mensen aan
een preventief toegangsver-
bod tot alle nucleaire centra-
les onderworpen bleef.
De speurders beschikken
over alle instrumenten die ze
zich kunnen wensen, van een
leugendetector tot het arse-
naal van observatie- en
informatie technieken
omstandigheden voor het
uitzonderlijk lange aansle-
pen van het onderzoek. De
materiële aanwijzingen zijn
schaars, bruikbare tips blij-
ven helemaal achterwege.
Er is ook pech mee gemoeid
geweest: een van de lei-
dende speurders werd vorig
jaar door een hartaderbreuk
geveld, met alle tijdverlies
van dien.
Toch licht Van Der Sypt
een tipje van de sluier op.
‘Wie zegt dat we nog geen
verdachten in beeld hebben?’
vraagt hij retorisch. ‘Maar
verdenkingen koesteren is
één ding, bewijzen vinden
iets helemaal anders.’Insider threat
Over het onderzoek wil ook
het FANC, zoals verwacht,
niets kwijt. Wel bena-
drukt woordvoerster Ines
Venneman nogmaals dat de
nucleaire veiligheid op 5
augustus 2014 op geen enkel
moment in gevaar is geweest.
Dat het FANC onmiddellijk
na het incident een rist extra
beveiligingsmaatregelen aan
Engie Electrabel oplegde, is
eveneens oud nieuws. Zowel
in Doel als in Tihange wer-
den massaal extra camera’s
geplaatst. Programmeerbare
badges zorgen ervoor
dat alleen bevoeg-
den nog toe-
gang hebben tot
bepaalde gebou-
wen of installa-
ties. In een groot
deel van de centrales
geldt het vierogen-
principe: werknemers
moeten altijd door een col-
lega worden vergezeld als ze
zich bijvoorbeeld in het reac-
torgebouw begeven, zodat ze
elkaar kunnen controleren.
Het zijn allemaal maatrege-
len gericht op insider threat,
een fenomeen dat volgens
de literatuur draait om ‘de
toegang tot kennis of infra-
structuur misbruiken om je
eigen organisatie schadeBELGIË
waarin de wet op de bijzon-
dere opsporingsmethoden
(BOM) voorziet. Maar een
doorbraak heeft dat nog niet
opgeleverd. Eind 2016 rap-
porteerden verschillende
media dat het federaal parket
op het punt stond het dossier
af te sluiten, met als conclu-
sie ‘dader onbekend’. Dat
scenario werd voorkomen
doordat Engie Electrabel om
bijkomende onderzoeksdaden
vroeg. Toch weten we vijf
jaar na dato weinig meer dan
in februari 2015, toen Knack
een eerste stand van zaken
opmaakte. Het onderzoek
loopt nog altijd, niemand is in
staat van verdenking gesteld.
Hoe kan dat in zo’n belang-
rijke aangelegenheid? Niet
alleen de economische schade
is gigantisch. De reputatie van
Engie Electrabel als nucleaire
operator en bij uitbreiding
van de hele Belgische kern-
energiesector heeft een dreun
gekregen, ook al is de sabo-
tage buiten het reactor-
gebouw zelf gepleegd.
Het federaal parket blijft,
zoals bij alle vorige verjaarda-
gen, zuinig met commentaar.
‘Over lopende onderzoe-
ken wordt niet gecommuni-
ceerd’, zegt woordvoerder
Eric Van Der Sypt, die geen
doorbraak of einddatum in
het verschiet wil stellen.
Discretie is troef, we
vissen zelfs tevergeefs
naar de bevestiging
dat het om sabo-
tage van binnenuit
gaat, zoals algemeen
wordt aangenomen.
Wel pleit Van Der
Sypt verzachtende➽31 JULI 2019 35