Knack - 31.07.2019

31 JULI 2019 39

interne strijd los om macht en gewin? Er

lopen bovendien grote breuklijnen tus-

sen de Pasjtoen en bijvoorbeeld de

Tadzjieken, Turkmenen en Oezbeken.

IN PEKING hebben ze dat risico door.

China investeert in contacten met tal

van belangengroepen in Afghanistan en

bakent zijn engagement duidelijk af.

Waar het risico te groot is, kijkt het de

kat uit de boom of neemt het gas terug.

Dat is bijvoorbeeld het geval met de

kopermijn Mes Aynak. China aarzelt om

Afghanistan op te nemen in de nieuwe

Zijderoute, bekend als Belt and Road.

Zoals het er nu naar uitziet, proberen het

vooral zijn grenzen met Afghanistan

goed te bewaken en zich te concentreren

op het naburige Pakistan. Het wil eerst

zeker zijn van de veiligheid rondom

Afghanistan, alvorens zich daar verder

te profileren.

IN IEDER geval bevestigt de Ameri-

kaanse terugtocht en het pragmatisme

tegenover de taliban dat de VS sinds

2001 enorme offers hebben gebracht

zonder een duidelijke strategie, een

soort van telegeleide operatie in een land

waar het reservoir van verzetsstrijders

eindeloos bleek. Afghanistan zal

opnieuw vooral zijn eigen verhaal

schrijven, zoals het al eeuwen heeft

gedaan. De westerse aanwezigheid zijn

in die historie niet meer dan een kort

interludium blijken. ●

‘EEN TACTISCHE terugtrekking’, zo
beschreef een Afghaanse generaal wat er
onlangs is gebeurd in Paktika, een
provincie op de grens met Pakistan. Nog
geen dag nadat de Afghaanse rege-
ringstroepen zich hadden teruggetrok-
ken, stonden talibanstrijders in Sjaran,
de belangrijkste stad van de provincie.
De val van Paktika geeft treffend weer
welk lot Afghanistan beschoren is. Goed
vijf jaar geleden trokken de Amerikanen
zich uit de provincie terug. In hun
plaats kwam het Afghaanse leger. Nu is
het Afghaanse leger weg en nemen de
taliban de plaats in. Een nederlaag in
drie stappen.

DE AMERIKANEN willen spoedig
helemaal weg uit Afghanistan. In
Washington maken ze de berekening
dat er weinig te winnen valt in het land.
De VS hopen met de taliban een akkoord
uit de brand te slepen waarbij de gewa-
pende groep belooft geen vrijgeleide
meer te geven aan internationale terro-
risten en de Afghaanse regering min-
stens de schijn van gedeeltelijke controle
te laten ophouden. De taliban zitten in
Qatar om de tafel met de VS, maar ter-
wijl er in de Golfstaat wordt gepraat,
gaat de strijd in Afghanistan voort. In
juli vielen daarbij ongeveer 500 doden.
De taliban controleren zo’n 12 procent
van het Afghaanse territorium, maar ze
bekampen het regeringsleger nu op
bijna de helft van het grondgebied. De
voorbije jaren hebben ze voortdurend
terrein gewonnen.

WAT QATAR ook oplevert, voor de
taliban is het uiteraard beter te onder-
handelen vanuit een machtspositie. Ze
rekruteren weer volop en zouden nu
tussen de 60.000 en 80.000 strijders
tellen. Bij gevechten de voorbije jaren
werden aanzienlijk wat wapens van
soldaten uit het regeringsleger afhandig
gemaakt. De bevoorradingslijnen naar
de buurlanden zijn versterkt. Heffingen

op de handel en smokkel van drugs,

mineralen en hout leveren de taliban

jaarlijks minstens 3 miljard dollar op.

DE TALIBAN proberen met kleinscha-

lige operaties de moraal van de Amerika-

nen verder te ondergraven. De acties

doen voldoende pijn om de Amerikanen

te laten beseffen dat de strijd tevergeefs

is en zijn beperkt genoeg om geen grote

vergeldingsmaatregelen uit te lokken.

Maar wat is het einddoel? De taliban

willen economisch blijven floreren. Hun

smokkelnetwerken zullen sowieso intact

blijven, maar wellicht beogen ze ook een

deel van de overheidsmiddelen én een

sterke positie om ooit mee te profiteren

van Chinese investeringen. Ze hebben

zich bijvoorbeeld ingegraven op ver-

schillende plaatsen in Faryab, waar de

Chinezen honderden miljoenen inves-

teerden in een olieveld.

VEEL WAARNEMERS stellen zich de

vraag of China misschien wel voor

elkaar krijgt wat de VS nooit is gelukt:

stabiliteit creëren, niet door militaire

machtsvertoon maar door economische

kansen te bieden. China koopt Afghani-

stan, hoor je dan. Peking zou ook meer

invloed hebben op het Pakistaanse

leger, dat bij de taliban een flinke vinger

in de pap houdt. De taliban zijn evenwel

geen bedrijf met een raad van bestuur

en een ceo, maar een verzameling van

clans en stammen. Nu hebben die een

gezamenlijke vijand, maar wat als de

Amerikanen vertrekken? Barst dan een

De VS hebben enorme offers gebracht,

in een land waar het reservoir van

verzetsstrijders eindeloos bleek.

ANALYSE

De nederlaag in drie stappen

JONATHAN HOLSLAG is professor internationale betrekkingen aan de VUB