31 JULI 2019 65KENNIS
Een maanvis-
vrouwtje kan
300 miljoen
eitjes per keer
leggen. Dat is
een record.bewegingen van hun harde vinnen. Hun rugvin
steekt soms boven het wateroppervlak uit, net zoals
die van een haai, maar een haaienvin beweegt veel
sneller. Maanvissen halen nooit meer dan 3 kilometer
per uur. Wat niet belet dat ze grote afstanden kunnen
afleggen en zich zelfs tegen stromingen in kunnen
verplaatsen.
De maanvis is een soort van tropische en sub-
tropische wateren, maar hij wordt door de klimaat-
opwarming steeds meer in de Noordzee
waargenomen. In de zomer zijn er waarnemingen
van levende dieren, hoewel niet veel, in de winter
spoelen er af en toe dode exemplaren op onze stran-
den aan – mogelijk worden ze verrast door de koude,
waar ze niet tegen bestand zijn. De soort heeft
trouwens een enorm voortplantingspotentieel: een
vrouwtje kan tot 300 miljoen eitjes per keer leggen.
Geen enkel gewerveld dier doet beter.
Nog een factor in het succes van de maanvis: hij
is een kwalleneter. Kwallen doen het uitstekend,
alleen al omdat ze in de oceaan ruimtes kunnen in -
nemen die vrijkomen door overbevissing. Het helpt
dat er in Europa niet op maanvissen gevist mag
worden, omdat er aanwijzingen zijn dat hun vlees
giftige stoffen bevat. In Azië liggen ze daar niet
wakker van. Daar wordt deze vis als een delicatesse
beschouwd, maar niet in die mate dat het zijn voort-
bestaan bedreigt.
Toch heeft de maanvis problemen. Hij kan
bijvoorbeeld verstrikt raken in visnetten. En hij lijdt
onder zijn eigen toenemende consumptie van
plastic. Er zijn weinig soorten in de oceaan die
níét in de problemen komen door menselijke
activiteiten. ●A
ls je op een warm deel van de oceaan vaart,
kun je soms een gigantische pizza met één
zwarte olijf zien voorbijdrijven. Dat is dan
een maanvis, met één zwart oog aan elke kant van
zijn afgeplatte lijf. Het is de zwaarste beenvis ter
wereld, hoewel ‘been’ in dit geval een relatief begrip
is: door relatief veel van zijn been te vervangen door
lichter kraakbeen, is de maanvis de weg terug in ge-
slagen in de vissenevolutie – anders was hij nóg
zwaarder geweest.
De vis ligt soms op een zij te zonnen op het water-
oppervlak, hij heeft daar zijn Engelse naam aan te
danken: sunfish. Dat zonnen zou een noodzaak
kunnen zijn, om op te warmen nadat het dier op
grote dieptes is gaan jagen. Een maanvis kan meer
dan een halve kilometer diep gaan.
De Nederlandse naamgeving dankt hij aan zijn
ronde vollemaanvorm: meestal is hij ongeveer even
lang als hoog. Hij heeft ook vlekken die van ver voor
reusachtige maankraters kunnen doorgaan. In het
Latijn heet de soort Mola mola: ‘molensteen molen-
steen’. Ook daar is iets voor te zeggen: de allergroot-
ste maanvissen halen een lengte van 3 meter, een
hoogte van 4 meter en een gewicht van meer dan 2
ton. Dat is veel, vertrekkend van een larfje van amper
2,5 millimeter.
Genetisch onderzoek heeft enkele eigenaardig-
heden aan het licht gebracht waardoor de maanvis
zo’n gigant kan worden. Zo laat de productie van zijn
groeihormonen toe dat hij, zodra zijn groei op gang
is gekomen, per dag een kilogram aan gewicht wint.
De staartvin is met de achterkant van zijn lichaam
vergroeid en fungeert als een roer. Maanvissen bewe-
gen zich voort door ongemakkelijk ogende wrik-
De zwaarste beenvis ter wereld duikt steeds frequenter op in de Noordzee.
Door Dirk DraulansBEESTENBOEL: DE MAANVIS
nemen die vrijkomen door overbevissing. Het helpt
dat er in Europa niet op maanvissen gevist mag
worden, omdat er aanwijzingen zijn dat hun vlees
giftige stoffen bevat. In Azië liggen ze daar niet
wakker van. Daar wordt deze vis als een delicatesse
beschouwd, maar niet in die mate dat het zijn voort-
bestaan bedreigt.
Toch heeft de maanvis problemen. Hij kan
bijvoorbeeld verstrikt raken in visnetten. En hij lijdt
onder zijn eigen toenemende consumptie van
plastic. Er zijn weinig soorten in de oceaan die
níét in de problemen komen door menselijke
activiteiten.