hoe groter de voordelen kunnen zijn.
Iets wat (bijna) niemand had zien aan-
komen is samenwerking op het niveau
van de allerkleinste als leven te beschou-
wen organismen, de virussen. Van virus-
deeltjes is lang gedacht dat het eenzaten
waren, die het weinige genetisch materi-
aal dat ze hebben in een gastheercel moe-
ten smokkelen om hun voortplanting te
kunnen verzekeren. Het inzicht van
virale samenwerking volgde onver-
wachts uit een studie die wilde nagaan of
bacteriën die met een virus besmet wer-
den (virussen die bacteriën besmetten
worden ‘bacteriofagen’ genoemd), het
alleen proberen te rooien of met gelijkge-
zinden communiceren om eventueel
samen een virale aanval af te slaan.
Dat bacteriën samenwerken is al lang
bekend. Ze zijn zelfs in staat genetisch
materiaal met elkaar uit te wisselen. Zo
kunnen ze onder meer resistentie tegen
de antibiotica die wij tegen hen inzetten,
aan elkaar doorgeven – een groot voor-
deel voor hen, maar ellende voor ons,
want zo versnelt de onbehandelbaarheid
van steeds meer door bacteriën veroor-
zaakte problemen.
Wetenschappers omschreven onze
darmflora onlangs in New Scientist als
een ‘jungle’, of iets vriendelijker: een
‘ecosysteem’. Darmbacteriën gaan nauw
verweven relaties met elkaar (en met
andere darmbewoners) aan, waarbij som-
mige soorten leven van de afvalproduc-
ten van andere. Zo kan een schimmel in
onze darm zetmeel verteren, waarbij een-
voudige suikers worden vrijgezet. Een
bacterie fermenteert die suikers, waarna
een microbe uit een andere tak van de
grote levensboom de afvalproducten
daarvan consumeert.Geen steriele moederkoek
Wetenschappers blijven bacteriën vin-
den op de meest onmogelijke plekken.
Nature vatte onlangs de evidentie samen
voor het voorkomen van een (weliswaar
bescheiden) bacteriële gemeenschap in
de moederkoek, die lang als een voor-
beeld van steriliteit werd gezien om een
kwetsbare groeiende foetus niet te zeer
te belasten. Algemeen wordt aangeno-
men dat baby’s hun eerste bacteriën pas
bij de geboorte meekrijgen, in het
geboortekanaal van hun moeder, maar
dat dogma wordt stilaan onderuitge-
haald. De allereerste stoelgang die een
foetus produceert, nog in de baarmoe-
der, zou al bacteriën bevatten, wat31 JULI 2019 69➽De eerste aanvallers
van sommige
virussoorten leggen
meestal het loodje,
omdat zeoverweldigd worden
door de afweer van
de bacteriën.