Knack - 31.07.2019

KENNIS

EVOLUTIE

‘Het uitsterven

van soorten is

levensbedreigend

voor ons’

Honderdduizenden jaren

waren onze voorouders

afhankelijk van wilde planten

en dieren. Dan volgde een

revolutie: de mens begon

andere soorten te domestice­

ren. In haar laatste boek

Tamed. 10 Species That

Changed Our World onder­

zoekt antropologe Alice

Roberts (Universiteit van

Birmingham) hoe de mens

honden, kippen, paarden,

aardappelen en rijst tot

bondgenoot heeft gemaakt.

De moderne mens ziet

zichzelf graag als de kroon

van de schepping, als de

soort die de dierenwereld

heeft onderworpen. Is dat

zelfbeeld correct?

ALICE ROBERTS: Nee, het is

verkeerd, ook al zijn veel

mensen ervan overtuigd.

Elke soort bestaat in een

ecosysteem, dus ook de mens.

Neem de hond, de beste

vriend van de mens. Op een

gegeven moment ontstond er

een band tussen mensen en

wolven met een heel sociaal

gedrag. Maar niemand heeft

dat bewust zo gepland. Mens

en hond vormen gewoon een

perfect team voor de jacht.

Beide soorten deden er hun

voordeel mee. Daar speelde

de evolutie een grotere rol

in dan de mens.

Tot de mens chihuahua’s

begon te fokken:

die zouden in het wild

nauwelijks overleven.

ROBERTS: Dat is mogelijk,

maar genetisch gezien zijn

chihuahua’s nog sterk

verwant met hun wolfachtige

voorouders. En die hadden

veel gemeen met de homo

sapiens: ze zijn sociaal en

speels, zelfs over de grenzen

van hun eigen soort heen.

Kijk maar naar het

enthousiasme waarmee

peuters en puppy’s met

elkaar spelen.

Komt dat omdat de mens

alleen maar dieren fokte die

zich vriendelijk en wenselijk

gedroegen?

ROBERTS: Kunstmatige

selectie kan alleen maar

ontwikkelingen versnellen

waar de natuur al een aanzet

toe heeft gegeven. Ook

zonder invloed van de mens

heb je zulke ontwikkelingen.

Denk aan de bonobo’s: ook

die apen vertonen tekenen

van domesticatie. In vergelij­

king met chimpansees zijn

toekomst zullen we misschien

nieuwe banden moeten

aangaan met soorten die we

vandaag niet eens kennen.

We maken zelf deel uit van

de evolutie en daarom

moeten we de afname

van diversiteit stoppen.

Al was het maar uit

eigenbelang.

Hebt u huisdieren?

ROBERTS: (lacht) Nee, maar

ik zorg voor mijn appel­

bomen in de tuin. De

bloesems trekken wilde bijen

aan, en soms duikt er al eens

een grote bonte specht op.

Het is een prachtige mix van

wildernis en domesticatie.

Net zoals bij de mens.

© Der Spiegel

bonobo’s minder agressief.

Ze hebben ook een tengerder

lichaamsbouw.

Kun je zulke veranderingen

ook bij de mens vast­

stellen?

ROBERTS: Ja, uit fossielen

van de oermens valt af te

lezen dat ook de mens

tekenen van domesticatie

vertoont: zijn botten worden

minder zwaar, zijn oogkassen

minder geprononceerd.

Wie heeft de mens

gedomesticeerd?

ROBERTS: Misschien

hebben we dat zelf gedaan,

maar natuurlijk niet bewust.

Eén hypothese is dat meer

sociale, speelse mensen

succesvoller

waren bij het

voedsel zoeken

en de voort­

planting.

Agressieve en

brutale exempla­

ren deden het

misschien vaker niet

zo goed.

Staat de zelfdomesticatie

van de mens dan los van

moraal en ethiek?

ROBERTS: Nee, integendeel,

de mens maakt deel uit van

de natuur. Dat we andere

soorten laten uitsterven is

niet alleen moreel verwerpe­

lijk, het is ook levens­

bedreigend voor onszelf. We

hebben de hele genenvoor­

raad van de aarde nodig. Als

de mens zichzelf wil bescher­

men, moet hij niet alleen de

soorten in stand houden die

hem omringen – zoals

paarden, honden en kippen,

tarwe en maïs. Hij moet

ook de wilde soorten

beschermen. Want in de

Volgens de Britse

antropologe

Alice Roberts

zal de mens in

de toekomst de

hele genenvoor-

raad van de aarde

nodig hebben.

31 JULI 2019 71

Chihuahua’s zijn

genetisch nog

sterk verwant met

hun wolfachtige

voorouders.

➝