26 –27
okresie, tania powieść. Kobiety chętnie sięgały również po książki
kucharskie i dedykowane im kobiece czasopisma. Jednakże w tym
czasie owe publikacje, zwłaszcza zaś powieść, nie były uważane za
tzw. dobrą, wysoką literaturę. Powieść nie należała również do gatun-
ku tekstów praktycznych, naukowych, traktowano ją z pobłażaniem.
Powiązano ją też szybko z kobietą. Uważano, że powieść to „kobiecy
gatunek” – sentymentalny, trafiający więc do emocjonalności kobiet
oraz niosący nieskomplikowany przekaz, przez co łatwo przyswajalny.
Wykształcił się więc podział na literaturę kobiet i mężczyzn. W XIX
wieku mężczyźni czytali gazety, a kobiety – „wyimaginowane”, senty-
mentalne historie^39. Niezależnie od oceny jakości tej literatury miała
ona kolosalne znaczenie dla zmiany świadomości kobiet.
Kobiety zyskały dostęp do studiów artystycznych, jednak ich profil
różnił się znacznie od toku nauczania mężczyzn. Kobiety zachęcano
do edukacji w kierunkach kojarzonych bardziej z rzemiosłem niż ze
sztuką. W tym czasie mężczyźni mogli zdobywać umiejętności dru-
karskie, składu tekstu czy tworzenia ołowianych czcionek^40.
Kluczowe znaczenie dla zmian społecznych i obyczajowych miała
praca kobiet. Rewolucja przemysłowa sprawiła, że praca rzemieśl-
nicza i cechy zaczynały odchodzić w niepamięć aż w końcu zaczęły
zastępować je manufaktury. Wytwarzanie zaś dóbr na szerszą skalę
wymagało większej ilości pracowników. Pracodawcy zaczęli więc
zatrudniać kobiety jako tanią siłę roboczą. Do pracy przemysłowej
zazwyczaj trafiały kobiety z niższych, uboższych klas. Musiały one
godzić pracę w fabryce z pracą w domu związaną z obowiązkami
domowymi takimi jak wychowywanie dzieci. Prawa pracownicze
dla kobiet praktycznie nie istniały, pracowały dużą ilość godzin, za-
rabiając mniej niż mężczyźni. Zmechanizowanie coraz większej ilości
działań w pracy umożliwiło kobietom wykonywanie coraz większej
liczby czynności. Nie wszędzie musiały już wykorzystywać dużą siłę,
maszyny ułatwiały im pracę. Zaczęto dostrzegać i doceniać zwinność
palców kobiet i ich zręczność i precyzję^41.
Kobiety w typografii Przełom w typografii kobiet
