πιο θερμός και περισσότερο δυνατός. Ένα βράδυ καλοκαιριού που
καθόμασταν μόνοι στον κήπο, κάτω από την φορτωμένη με τσαμπιά
σταφυλιών κληματαριά, που σκέπαζε σχεδόν όλη την αυλή,
προσφέροντας ήσκιο και δροσιά τα πρωινά, ο παππούς, λες και
μονολογούσε αναπολώντας το παρελθόν του, μου αποκάλυψε, πως η
πόρτα του ταπεινού καλυβιού του, είχε ανοίξει για τους ανθρώπους,
εδώ και σαράντα περίπου χρόνια. Ζούσε ακόμα η γιαγιά, όταν έλαβε
κατά κάποιον τρόπο εντολή, να προσφέρει το είναι του σε όσους
διψούσαν και καίγονταν να δροσιστούν. Η γιαγιά είχε περάσει^11
όταν ήμουν μικρός. Τη θυμόμουν αχνά σαν παλαιϊκή φωτογραφία.
Όταν την ανέφερε ο παππούς, σα να πρόσεχα να υγραίνονται τα
μάγουλά του. Άκουγα από τον πατέρα και τη θεία μου, πως η
μητέρα τους ήταν ξεχωριστός άνθρωπος. Ήταν άνθρωπος μεγάλης
υπομονής ιδίως σε δύσκολες καταστάσεις. Θυμόντουσαν πως δύο
φράσεις στόλιζαν το στόμα της, ό,τι και αν συνέβαινε, όποιες
δυσκολίες και αν είχε να αντιμετωπίσει: Ελχαμντουλιλλάχ (όλη η
δόξα και οι ευχαριστίες στον Αλλάχ) και Εϊβαλλάχ (ας γίνει το
θέλημα του Αλλάχ). Κι επίσης, η αγάπη που έδενε τη γιαγιά και τον
παππού ήταν τόσο δυνατή, που όχι μόνο τα παιδιά τους, αλλά και
άλλοι από τους συντοπίτες, τους έφερναν στο νου σαν ξεχωριστό
ζευγάρι, που και οι δυο τους, από τότε που γνωρίστηκαν και σμίξανε
από έρωτα, ποτέ δε λησμόνησαν την τρυφερότητα και την βαθειά
αγάπη τους. Μερικές φορές, είχα προσέξει τον παππού να δακρύζει
ολοφάνερα, όταν αναφερόταν στην γιαγιά Ράμπια.
(^11) Όπως οι Χριστιανοί λεν για όσους έχουν αποβιώσει ότι «κοιμήθηκαν», έτσι και οι Σούφι λεν έχει
«περάσει».