Dobro wspólne to w ekonomii nowo instytucjonalnej taka sytuacja, w któ-
rej niezależnie od tego, kto jest właścicielem zasobu, na przykład lasu,
łowiska, wiedzy lub przestrzeni, to nie on, albo nie tylko on, ale przede
wszystkim społeczność uzależniona od tego zasobu decyduje o zasadach jego
użytkowania. Wydaje się, że jest to wypisz wymaluj przypadek Otwartego
Jazdowa: społeczność, dla której z wielu powodów jest to miejsce istotne,
skonsolidowała się, by nim wspólnie zarządzać i w ten sposób zapewnić so-
bie możliwość satysfakcjonującego życia w mieście.
Od momentu otrzymania przez Elinor Ostrom Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda
Nobla w dziedzinie ekonomii za badanie sytuacji, w których społeczności na
całym świecie z powodzeniem zarządzają wspólnymi zasobami, nastąpił wzrost
zainteresowania tą tematyką. Niektórzy są przekonani, że zrewolucjonizuje
ona myślenie ekonomiczne! Czy rzeczywiście?
Dobro wspólne jest pięknym hasłem, za którym stoi idea kontroli wspólnoty
nad zasobami niezbędnymi do przetrwania. Wspólnota wspólnocie jest jednak
nierówna.
Jeśli wspólnota jest mała, jej skład nie zmienia się zbytnio w czasie,
nowinki techniczne podchwytuje z umiarkowanym zainteresowaniem, a sam za-
sób nie cieszy się zbytnim powodzeniem u osób nienależących do wspólnoty,
to, o ile nie zmienią się zbytnio okoliczności zewnętrzne, takie jak,
rzecz prozaiczna, klimat (wpływający na możliwości zasobu), dosyć łatwo
wypracować normy użytkowania zasobu, pozwolić im okrzepnąć, ewentualnie,
dla wzmocnienia pewnych reguł, okładając zasób jakimś tabu. W niektórych
dobrach wspólnych badanych przez Ostrom zasady wypracowywano i modyfiko-
wano przez sto lat!
Problem zaczyna się już w momencie, kiedy do wspólnoty dołączają kolejne
rodziny lub jednostki, dla których dany zasób również się liczy. Sprawa
nie byłaby może tak trudna, gdyby nie pewna cecha wspólnych zasobów jaką
jest ich wyczerpywalność. Gdy mowa o zasobie naturalnym takim jak las,
to jego ścięcie oznacza wyczerpanie na co najmniej kilkadziesiąt lat, do
czasu aż wyrosną okazałe drzewa. Łowisko - do czasu aż populacja ryb się
odnowi. Dlatego Ostrom podkreślała, że sukces dobra wspólnego oznacza, że