στους ανθρώπους, ο χαχάμης^17 , μετά τις ευχές του τυπικού που διάβασε
στα εβραϊκά, συνέχισε στα αραβικά να λέει, όσα έκρινε πως όφειλε να πει
στους νεόνυμφους, ως νουθεσίες για την κοινή ζωή τους.
Σπούδασα στο γεωργικό λύκειο της Αφούλα με σκοπό να γίνω
γεωπόνος ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων, για να είμαι χρήσιμος στο μοσάβ.
Μετά το λύκειο και για δύο χρόνια, συνέχισα τις σπουδές σ’ ένα κολλέγιο
αγροτικής οικονομίας. Μα παρά την υπομονή και το φιλότιμο, που έδειξα
αυτά τα έξι χρόνια, παρακολουθώντας μαθήματα για το πώς καλλιεργείται
η γη, για το πώς αρδεύονται τα άνυδρα εδάφη της ερήμου, για το πώς
εκτρέφονται κοτόπουλα και γαλοπούλες, το χώμα δεν κατάφερε να με
θέλξει για να γίνω αγρότης. Ίσως η αστική παράδοση της οικογένειάς
μου, όσο βρισκόταν ακόμα, επί γενεές γενεών στο Μαρόκο και
παλιότερα, σε κάποια γωνιά της Ισπανίας ή της Πορτογαλίας, δεν είχα την
περιέργεια να το ψάξω το θέμα, λειτούργησε επάνω μου αταβιστικά. Από
τη στιγμή που γνώρισα την Αφούλα, μια ασήμαντη ισραηλινή μικρή
πόλη, ένιωθα στενάχωρα στο μοσάβ. Όταν πια, μεγάλος, όντας φοιτητής
στο αγροτικό κολλέγιο πρωταντίκρυσα την Ιερουσαλήμ η καρδιά μου σα
να έσπασε σε αμέτρητα κομμάτια, που σκόρπισαν πάνω από τη μαγική
πόλη. Είχα ερωτευτεί την Ιερουσαλήμ. Αισθανόμουν πως της ανήκα, ότι
μου ήταν αδύνατο να φύγω μακρυά της.
Όπως όλοι οι Ισραηλινοί Εβραίοι υπηρέτησα στο στρατό επί τρία
χρόνια. Ήταν δύσκολη περίοδος τα χρόνια της θητείας., Ιδίως κατά την
πολύμηνη εκπαίδευσή μου στους αλεξιπτωτιστές, κάθε βράδι, που έπεφτα
αποκαμωμένος στο κρεβάτι, πριν αφεθώ στην παρηγοριά του ύπνου,
ευχαριστούσα το Θεό που άντεξα άλλη μια μέρα.... Η βασανιστική
δοκιμασία της εξοντωτικής εκπαίδευσης έφτασε επί τέλους στο τέρμα της,
την ημέρα, που σε μια υποβλητική και έντονα φορτισμένη ψυχολογικά
τελετή, έδωσα μαζί με άλλους συναδέλφους τον όρκο των ειδικών
δυνάμεων, πάνω στην κορυφή του βράχου της Μασάντα^18 , στην καρδιά
της αφιλόξενης ερήμου, κατάντικρυ από τη Νεκρά Θάλασσα. Την Τανάχ^19
που μου είχαν δώσει την ημέρα της ορκομωσίας μου την φυλάγω, σαν
κάτι ιδιαίτερα πολύτιμο και ποτέ δεν την έχω αποχωριστεί.
(^17) Χαχάμ, ο ραβίνος στα ισπανοεβραϊκά,
(^18) Το φρούριο της Μασάντα, κτισμένο περίτεχνα από τον Ηρώδη το Μεγάλο, έγινε το σύμβολο της αντίστασης
του ιουδαϊκού λαού κατά των Ρωμαίων. Ο Φλάβιος Ιώσηπος στις σελίδες του «Ιουδαϊκού Πολέμου» του
περιγράφει τις ηρωϊκές και συνάμα τραγικές ημέρες των τελευταίων υπερασπιστών της Μασάντα. 19
Η Εβραϊκή Βίβλος. Η συλλογή βιβλίων, που οι Χριστανοί αποκαλούν Παλαιά Διαθήκη.