ματιά απ’ το παράθυρο έξω, όπου είχε νυχτώσει για τα καλά. «Παιδιά
μου», απευθύνθηκε σε μας, «αν θέλετε μένετε να βολευτούμε όλοι εδώ
για τη νύχτα, μα πιο φρόνιμο θαρρώ πως είναι να γυρίσετε πίσω, μην
τυχόν ανησυχήσουν οι χωριανοί σας και βάλουν ιδέες...».
Όταν τον αποχαιρετούσαμε, με αγκάλιασε σφιχτά και με φίλησε
τρεις φορές στα μάγουλα. Έσκυψα, χωρίς να το σκεφτώ και του φίλησα
το χέρι. Ήταν η πρώτη φορά που φίλησα χέρι ανθρώπου για να του δείξω
σεβασμό και να τον ευχαριστήσω....
Ενόσω επιστρέφαμε στο Μοντιίν κανένας μας δε μιλούσε. Ο
ουράνιος θόλος ήταν καταστόλιστος με φωτεινά σημάδια, μιας και η
σελήνη δεν είχε φανεί στο στερέωμα. Είχα την αίσθηση πως κάποια
στιγμή θα αγγίζαμε τα αστέρια που μας συντρόφευαν. Ο ουρανός είχε
χαμηλώσει και έσμιγε με τη γη.
Στο σπίτι ανταλλάξαμε ένα λάιλα τοβ και αποσύρθηκε ο καθένας
για ανάπαυση.
Τα μάτια μου δεν έλεγαν να κλείσουν. Ο νους μου είχε μείνει στο
σπίτι του γέροντα Ισμαήλ. Συλλογιζόμουν μέσα στην απόλυτη σιωπή της
νύχτας. «Μα τί άνθρωπος είναι αυτός που γνώρισα! Πού έβρισκε την
τόσην αγάπη που μας είχε φανερώσει; Και όχι μονάχα αυτός, αλλά και οι
δικοί του. Η κατοχή του τόπου τους απ’ τους δικούς μας, τόσες δεκαετίες,
η άρνησή μας να αναγνωρίσουμε το αυτονόητο, το δικαίωμά τους στην
αξιοπρέπεια, δεν τους είχε επηρεάσει, έστω ελάχιστα, στη στάση τους
απέναντί μας; Μήπως η επίσκεψή μου στο φτωχικό σπίτι του
παλαιστινιακού χωριού, δεν ήταν συνάντηση με άνθρωπο, αλλά με
άγγελο του Θεού, μήπως ήταν όλη η εμπειρία ένα όραμα, μια οπτασία,
απ’ αυτές που σφραγίζουν τις ζωές των ανθρώπων»; Αυτές οι σκέψεις
κρατούσαν άγρυπνο το κορμί μου, ώσπου με νίκησε η κόπωση της μέρας
και των συμβάντων, που είχε φέρει μαζί της και αφέθηκα στην παραμυθία
του ύπνου.
Βρισκόμουν μακριά από την Ιερουσαλήμ και είχα άδεια από τη
δουλειά. Έμεινα στο κρεβάτι ενόσω οι φίλοι μου ετοιμάζονταν να
φύγουν. Όταν ξύπνησα φρέσκος και ξεκούραστος, απελευθερωμένος από
όσα με βασάνιζαν τις προηγούμενες μέρες, βρήκα στην κουζίνα έτοιμο
πρωινό.
Βγαίνοντας απ’ το σπίτι προτίμησα να κάνω μια βόλτα ανάμεσα στα
χαριτωμένα σπίτια του μοσάβ πριν καταλήξω στο γραφείο του Ελί. Ο