i Καφίγια. Το παραδοσιακό κεφαλομάντηλο των ανδρών της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής
Χερσονήσου.ii
Δερβίσης. Περσική λέξη που σημαίνει αυτόν που στέκεται στη θύρα και περιμένει. Δερβίσης είναι το μέλος
αδελφότητας στο Ισλάμ, που από κοινού με άλλους και άλλες, λαχταρά να σμίξει με τον Αλλάχ και να χαθεί
στην παρουσία Του.iii
Ταρίκα. Οι δερβίσηκες αδελφότητες λέγονται ταρίκα ή ταρικάτ (στα τουρκικά). Η λέξη σημαίνει δρόμος
και υποδηλώνει πως η αδελφότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο, από ένα δρόμο που οδηγεί στο Θεό.iv
Πιρ Αχμέντ αρ Ριφαή. Ιδρυτής μιας από τις πιο αρχαίες ταρίκα στο Ισλάμ, μέλη της οποίας είναι
διασκορπισμένα σε διάφορες χώρες του κόσμου.v
vi^ Αλ Κουντς. Η μουσουλμανική ονομασία της Ιερουσαλήμ. που σημαίνει «Η Αγνή».
Ενενήντα εννιά Ονόματα του Αλλάχ. Μολονότι ο Αλλάχ είναι απόλυτα απερινόητος, στο ιερό Κοράνι
διατυπώνονται ενενήντα εννέα ιδιότητες, που αναφέρονται στον Αλλάχ και ονομάζονται «τα ενενήντα εννιά
Ονόματα», χωρίς να σημαίνει ότι οι ιδιότητες του Πολυεύσπλαχνου και Πολυέλαιου Κυρίου μπορεί να
περιορισθούν. vii
Ασκ. Ο έρωτας. Χωρίς έρωτα κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να αξιωθεί μέθεξη με το Θεό. Ο Αλλάχ είναι
ο Εραστής μας κι εμείς οι πυρπολημένοι ερωμένοι. Ο δρόμος που βγάζει στον Κήπο του Θεού είναι δρόμος
του έρωτα, μονοπάτι του ασκ. Εξ ου και στην τουρκική γλώσσα, όσοι αναζητούν απεγνωσμένα τον μεγάλο
τους έρωτα, δηλαδή τον Θεό, ονομάζονται ασίκηδες. viii
ix^ Μουρίντ. Ο μαθητής σε μια αδελφότητα, σ’ ένα ταρίκα.
Ιμάμ ή ιμάμης. Ο ηγέτης της κοινότητας των Μουσουλμάνων. Ο ιμάμης δεν έχει κάποια άνωθεν εξουσία
λόγω χειροτονίας, όπως συμβαίνει με τους ιερείς και τους αρχιερείς των χριστιανικών εκκλησιών. Είναι ένας
άνθρωπος ήθους και καταρτισμένος στα πράγματα της θρησκείας, έτσι που είναι σε θέση να προσφέρει
συμβουλές και οδηγίες στους πιστούς.
x Μοσάβ. Συνεταιριστικά χωριά στο Ισραήλ. Κάθε μέλος, άτομο ή οικογένεια, διαθέτει το δικό του σπίτι και
έχει τις προσωπικές στιγμές του. Η όλη διαχείριση της παραγωγής όμως γίνεται από το συνεταιρισμό.xi
Αλιγιά. Εβραϊκή λέξη που σημαίνει «άνοδος». Η επιστροφή ενός Εβραίου της Διασποράς στο κράτος του
Ισραήλ λέγεται αλιγιά.xii
Σάμπρα. Αυτοφυής κάκτος της ερήμου της Παλαιστίνης, που δάνεισε το όνομά του στους Εβραίους που
γεννήθηκαν στην Παλαιστίνη ή μετά το ̉48 στο κράτος του Ισραήλ.xiii
Ασκεναζί, πληθ. ασκεναζίμ. Έτσι ονομάζονται οι Εβραίοι της Διασποράς που κατοικούσαν στην κεντρική,
βόρεια και ανατολική Ευρώπη. Σήμερα έχουν διασπαρεί στις Η.Π.Α. και σε άλλες χώρες της Αμερικής,
αλλά και στην Αυστραλία. Μιλούσαν και συνεχίζουν να χρησιμοποιούν μια γερμανική διάλεκτο τα γίντις ,
με πλούσια παραγωγή στη λογοτεχνία. Διατηρούν ακόμα και σήμερα στο Ισραήλ τα δικά τους θρησκευτικά
έθιμα. xiv
Χαρεντί, πληθ. χαρεντίμ. Έτσι ονομάζονται οι υπερβολικά θρήσκοι Ασκεναζίμ Εβραίοι. Οι άνδρες ποτέ
δεν είναι ασκεπείς, δεν κόβουν τις φαβορίτες τους και ντύνονται με σκούρα κοστούμια. Οι γυναίκες συχνά
ξυρίζουν τα μαλλιά τους και όταν βγαίνουν έξω φορούν περούκα ή κάποια ειδικά καλύματα της κεφαλής.
Τόσο στο Ισραήλ, όσο και σε άλλες χώρες, ζουν σε δικές τους γειτονιές ή ολόκληρες συνοικίες. xv
Σεφαραντί, πληθ. σεφαραντίμ. Σεφαράντ ονομάζεται στα ισπανοεβραϊκά ή λαντίνο ή Ισπανία. Σεφαραντίμ
λέγονται οι Εβραίοι της Διασποράς, που προέρχονται από την Ιβηρική χερσόνησο. Μετά τους διωγμούς
εναντίον Εβραίων και Μουσουλμάνων εκ μέρους των «αγίων» της Καθολικής Εκκλησίας βασιλέων
Φερδινάνδου και Ισαβέλλας διεσπάρησαν σε όλη τη βόρεια Αφρική και έγιναν δεκτοί στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία, όπου κυρίως εγκαταστάθηκαν στην Πόλη, στην Θεσσαλονίκη και στη Σμύρνη. Η γλώσσα
τους είναι τα λαντίνο ή ισπανοεβραϊκά, είναι Ανατολίτες στη νοοτροπία και στις συνήθειες, διατηρούν τα
δικά τους θρησκευτικά έθιμα.xvi
Κασέρ ή κοσέρ. Στο Ταλμούντ υπάρχε πλήθος κανόνων που ρυθμίζουν τα της διατροφής του ανθρώπου
και του ενδεδειγμένου τρόπου παρασκευής των τροφών. Όσες τροφές συλλέγονται ή παρασκευάζονται
σύμφωνα με τους διατροφικούς κανόνες του Ταλμούντ είναι κασέρ ή κοσέρ. xvii
Καμπαλάτ Σιαμπάτ. Το απόγευμα της Παρασκευής, η ειδική ακολουθία υποδοχής του Σιαμπάτ (εβραϊκού
Σαββάτου).xviii
Σαλαλάχου αλάιχι ουά σαλάμ. Ένας πιστός Μουσουλμάνος, όσες φορές αναφέρει το όνομα ενός Προφήτη
του Θεού, συμπληρώνει την αναφορά του μ’ αυτή τη σύντομη ευλογία, που σημαίνει «η ειρήνη του Αλλάχ
να είναι επάνω Του»xix.
xx^ Η λέξη «αλλόθρησκος» στη μετάφραση αποδίδεται με τη λέξη «γκόι» εβρ. יךנ^ («γκοΐμ» πληθ.).
Απόσπασμα από το βιβλίο «Αι Πύλαι των Προσευχών» Προσευχολόγιον μεταφρασθέν εις την ελληνικήν.
Έκδοσις Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Συντονισμού και Γνωματεύσεως, 1974. σσ. 13 επ..xxi
Κιμπούτς. Αγροτικοί οικισμοί και χωριά στο Ισραήλ, βασισμένα στο κομμουνιστικό μοντέλο κοινωνικής
και οικονομικής οργάνωσης. Η ατομική ιδιοκτησία είναι ξένη έννοια. Μολονότι τα κιμπουτσίμ (πληθ.)
συνέβαλαν στην εδραίωση της εβραϊκής μετανάστευσης και παρουσίας στην Παλαιστίνη, ενώ μετά την
ίδρυση του κράτους του Ισραήλ στήριξαν το νέο κράτος ποικιλότροπα, σήμερα περνούν κρίση παρουσίας,
υπό την πίεση του καπιταλισμού και του καταναλωτισμού, που περισφίγγουν αποπνικτικά και τα ισραηλινά
κιμπουτσίμ.