na zagłębianie oraz omawianie spraw nieistotnych. W dawnych czasach ten, kto miał
władzę, miał dostęp do danych. Dzisiaj ten kto ma władzę, wie, co pomijać.^83
Jak twierdzi Harari wiele zawodów przestanie istnieć a na ich miejsce pojawią
się nowe. Jednak też nie na długo, mogą się one zmieniać co kilka lat nie dając
niektórym szansy na przystosowanie. „Nawet gdybyśmy mogli nieustannie wymyślać i
tworzyć nowe miejsca pracy oraz przekwalifikowywać zatrudnionych, może powstać
pytanie, czy przeciętny człowiek będzie miał wystarczającą emocjonalną odporność, by
doświadczać przez całe życie takich niekończących się wstrząsów. Zmiana zawsze
niesie ze sobą stres, a rozgorączkowany świat początku dwudziestego pierwszego wieku
wywołał globalną epidemię stresu.”^84
Z związku z narastającym stresem będziemy potrzebowali skuteczniejszych
metod redukowania go, takich jak medytacja czy coraz to mocniejszych tabletek
uspokajających. Według badań modlitwa już w latach 70-tych straciła znaczenie jako
sposób na uspokojenie czy rozwiązanie problemów. Osoby pracujące częściej sięgają
po papierosy (szczególnie kobiety) i ucieka się do leków niż klasa średnia która oddaje
się jedzeniu. Klasa robotnicza często reaguje agresją, łącznie z łamaniem prawa.
Dlatego coraz bardziej popularnym staje się termin „zdrowie zawodowe” ( occupational
health , organizational health )^85. Firmy chcą wprowadzać działania mające na celu,
zapobiegać, chronić przed stresem, który negatywnie wpływa na funkcjonowanie
jednostek w pracy i nie tylko. Profilaktyka ma zmniejszyć straty ekonomiczne,
psychologiczne i społeczne.
Stresującym czynnikiem jest również niewiedza. Japońskie podejście do
organizacji i zarządzania produkcją, polega na skoncentrowaniu uwagi na ludziach.
Przygotowuje się ich starannie do wdrażania nowych technik wytwarzania oraz nowych
metod zarządzania. Uczą ich sterować nad materiałami i energią, co przekłada się na
wzrost produktywności oraz podwyższa poziom jakości i nowoczesności
produkowanych wyrobów. Standaryzacja pracy, oraz dokładne przeszkolenie
pracowników, ma realny wpływ na ich poziom stresu oraz efektywność w
83
Y. Harari, Homo deus, krótka historia jutra, przeł. Michał Romanek, Wyd. Literackie, Kraków 2019,
str. 503 84 - 504.
Y. Harari, 21 lekcji na dwudziesty pierwszy wiek , przeł. Michał Romanek, Wyd. Literackie, Kraków
2018, str. 56. 85
M. Makowiec, Wybrane problemy w kształtowaniu zachowań organizacyjnych, dz. cyt., str. 91-95.