Motywacja do pracy a szczęście

dzieci, żyjących w skrajnym ubóstwie. „Teoretycy celu twierdzą, że jednostka osiąga
poczucie szczęścia, kiedy zbliża się do pewnego idealnego stanu lub osiąga ważny
cel.”^90
Według Kanta szczęśliwość jest zaspokojeniem wszystkich naszych skłonności.
Wyróżnia zarówno extensive co do rozmaitości, jak intensive , co do stopnia tych
skłonności, a także protensive , co do ich trwania. Prawo praktyczne z podniety
szczęśliwości nazywa pragmatycznym (prawidłem roztropności); to zaś prawo, o ile jest
takie, które za podnietę nie ma nic innego prócz zasługiwania na szczęście, moralnym
(prawem obyczajowym). Pierwsze doradza, co mamy czynić jeśli chcemy osiągnąć
szczęśliwość, drugie nakazuje, jak powinniśmy postępować, żeby się stać godnymi
szczęśliwości.
Pierwsze opiera się na zasadach empirycznych, gdyż inaczej jak za
pośrednictwem doświadczenia nie mogę ani wiedzieć, jakie to skłonności zaspokojenia
żądają, ani też jakie to są przyczyny przyrodzone, mogące wywołać ich zaspokojenie.
Drugie nie zważa na skłonności i przyrodzone środki ich zaspokojenia, a
rozpatruje tylko wolność rozumnego jestestwa w ogóle oraz konieczne warunki, pod
którymi ona jedynie zgadza się z rozdawaniem szczęśliwości według zasad; może
zatem przynajmniej polegać na samych ideach czystego rozumu i zostać poznanym a
priori.^91
Marek Aureliusz stawiał na życie rozumne, mądre i sprawiedliwie. Uważał on że
takie życie daje szczęście „Zawsze masz możność żyć szczęśliwie, jeśli pójdziesz dobrą
drogą i zechcesz dobrze myśleć i czynić. Dwie są bowiem cechy wspólne duszy boga i
człowieka, i wszelkiego stworzenia obdarzonego rozumem. A te są, że nie ulega
przeszkodzie z niczyjej strony, i to, że znajduje dobro w usposobieniu i działaniu
pełnym sprawiedliwości, i że na tym poprzestaje w swym dążeniu.”^92
Kolejnym odkryciem opisywanym przez profesora Harari to fakt, że choroba na
krótką metę, obniża poczucie szczęścia. Źródło długotrwałej udręki stanowi tylko
wówczas, gdy spowoduje stałe pogarszanie się stanu zdrowia, bądź gdy towarzyszy jej
niesłabnący i wycieńczający ból. Ludzie, u których zdiagnozowano jakąś przewlekłą
przypadłość w rodzaju cukrzycy, na ogół są przez jakiś czas przybici, jednak kiedy
choroba nie postępuje, przystosowują się do nowej sytuacji i oceniają swoje szczęście
90
J. Czapiński, Psychologia Pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, PWN,
Warszawa 2004, str. 40. 91
92 I. Kant, Krytyka czystego rozumu,^ tłum. Piotr Chmielowski, Wyd. Onepress, 2019, str. 495.^
M. Aureliusz, Rozmyślania , dz. cyt., str. 61.