pozostając w interakcji z danymi okolicznościami (którym dany podmiot przypisuje
pewne znaczenie), ujawniają się jako pewnego rodzaju stan (postać osobowości).
Osobowość ma charakter interakcyjny, ujawnia się i spełnia w interakcji.
Indywidualizuje się w danym typie interakcji bądź też dany typ, rodzaj interakcji
prowadzi do pojawienia się danego typu zachowań. Wykształcenie lub kształcenie się
dyspozycji, pojmowanych jako posiadanie właściwości w danym okresie życia
jednostkowego, w sposób zasadniczy zależy od poziomu predyspozycji. Predyspozycje
mogą być sprowadzone do poziomu różnic indywidualnych uwarunkowanych przez
naturę człowieka. Mogą być nimi właściwości temperamentu, inteligencja oraz
właściwości środowiska w jakim kształtuje się człowiek, takie jak kultura, rodzaj
powtarzanych interakcji i kontaktów osobowych, rodzaju gromadzonych doświadczeń
itp.^165
Pierwszymi i najbardziej podstawowymi teoriami będą teorie cech. Można
powiedzieć że są to teorie opisujące i wyjaśniające zachowania oraz ich
niepowtarzalność poprzez odwoływanie się do względnie trwałych dyspozycji.
Wykształcenie się cech, jak i ich przejawy zależne są od jednostkowych właściwości
psychofizycznych (natury człowieka). Uważa się, że podstawą osobowości jest
temperament (właściwości temperamentu). Stanowi on podstawę do ujawniania się
konkretnych cech osobowości jednostki.
Podstawą ujawniania się osobowości jest interakcja.^166 Osobowość nie
występuje bez interakcji, ona właściwie jest interakcją. Powszechność oznacza
podleganie wszystkich osób danego typu interakcjom. Na ich czele można byłoby
postawić interakcje wymagające przystosowania się do warunków życia zarówno na
poziomie biologicznego, społecznego jak i jednostkowego, psychicznego
funkcjonowania. Ten aspekt zachowań zostaje ujęty w ramach tzw. psychologii
ewolucyjnej oraz tych teorii, które zakładają podstawowe znaczenie ewolucji dla
jednostkowego rozwoju. Środowisko społeczno-kulturowe ma ogromny wpływ na
kształtowanie się zachowania jednostki. Ten aspekt opisują teorie kulturowe, kolejną
grupę teorii tworzyłyby pewnego rodzaju powszechność aktywności w sobie
właściwych warunkach społeczno-kulturowych (teorie aktywistyczno-regulacyjne).
Drugim biegunem jest indywidualność (teorie humanistyczne, psychoanalityczne itp.).
165
166 H. Gasiul, Psychologia Osobowości , dz. cyt., str. 46-59.^
Tamże, str. 57-59.