NIERY ASYIRA JAIBI

(IPGKP kentFIP3vJ) #1

BAB 1


PONOGULU


1.1 KOPOINTUTUNAN


Tinaru Kadazandusun nopo nga mogiigion i kikaraja do momuumutanon tu
mananom do parai tidong om rinanau, mundok, kinotuan, puun tua’ua, sigup,
lado oitom om kapas (Rutter 1985 id suang ponoriukan di Minah Sintian et al.,
2018). Id konteks dilo, okito dati do sistom ekonomi nopo tulun Kadazan Dusun
mantad laid nga poinlobi-lobi id momuumutanom tu nung ko’ intangan o
geografi posorili do tinaru diti, mion yolo id kinoyonon di ongotidong om kiwaa
o toud waig di osima (Jacquline Pugh-Kitingan, 2016). Mulong po ingkaa,
kiwaa nogi o sistom ekonomi sandad suai id koposion tinaru Kadazandusun ii
noboros id ponoriukan di Dayu Sansalu (2008) miagal ko’ manabpo sada
momoguno do bubu’, magapon, mangambur, mongundalo, momukot om nogi
monubo. Suai ko’ ilo, momiimiara nogi o tulun do Kadazan Dusun tayam
miagal ko’ manuk, kambing, wogok, karabou om sapi. Tumilombus, kiwaa nogi
i mongintorus momoguno do tasu, tandus, sumpit om ginama.


Mantad do kawo sistom ekonomi sandad id sawat, okito dati do ginama
nopo nga iso elemen id koubasanan tinaru Kadazandusun. Tumanud di Rohir
& Yusoff (2020), ginama koubasanan nopo diti nga nunu-nunu nopo kakamot
tinungkusan di gunoon montok mamagakom do dupot id tindal toi ko’ id waig i
oguno sabaagi iso medium kaakan-akanan om nogi pongilag di tongo dupot
mongoi pomorumbak do tanom-tanom id dumo. Id konteks diti, ginama nopo
diti nga nokotilombus gisom baino tu au mamaraag do ekosistom id kopuruan
toi ko’ bawang. Ahal diti tu au kopohompit koyomutan om korumbakan kumaa
sandad posorili.


Montok dilo, onuon o ginama sabaagi komponen ponoriukan di
poindalanon i poinfokus kumaa kasandadon om karalano papataan do ginama
koubasanan tinaru Dusun id Kampung Turuntungon Ranau. Ahal dilo tu, toun
tumalib miampai koburuon pomogunan adadi do iso ahal di karahung do
kosimbanon isoiso koilaan kokomoi ginama dii. Id ahal diti, abaagi o ginama

Free download pdf