DOOR QUINTUS MASIUS
‘Maar er zijn toch bijna helemaal geen arbeiders!’ roept
een geïnterviewde op het YouTubekanaal van Left Laser.
En inderdaad, weinigen zullen overdag in de textielfa-
briek werken om in de schaarse avonduren bij kaars-
licht de Grundrisse uit te pluizen. Moderne marxisten
rekken daarom het arbeidersbegrip op. Er is, bijvoor-
beeld, geen discussie meer of werknemers in de logis-
tiek, schoonmaak en zorg als ‘arbeiders’ gezien kunnen
worden. Moeilijker wordt het voor werkers in de plat-
formeconomie, dus degenen die chauffeuren voor Uber
of fietsen voor Thuisbezorgd. Juridisch gezien kenmer-
ken deze werkers zich als kleine zelfstandigen, omdat
ze hun diensten op een platform aanbieden en het plat-
form omzet draait middels datamining en een percen-
tage op de transactie. Ook is het niet altijd helder of
deze platformwerkers een werknemersrelatie ambiëren.
Deze vragen onderzoekt De kluseconomie. Het boek
gaat grotendeels over de vraag hoe platformwerkers
passen binnen een marxistisch perspectief en hoe er
tot emancipatoire oplossingen gekomen kan worden.
Allereerst beschrijft Christiaens de precaire conditie
van platformwerkers: geen recht op sociale voorzie-
ningen, inkomsten onder het minimumloon, een al-
goritme dat je zwakheden uitbuit. Daarbij zijn plat-
formwerkers onderworpen aan de tirannie van likes.
Voor een betere beoordeling poetst de platformwerker
glimlachend de achterbank, tolereert deze wilde ap-
partementsfeesten of incasseert denigrerende opmer-
kingen. En hoewel de positie van deze platformwerkers
niet te vangen valt in de klassieke relatie tussen werk-
nemer en werkgever, verschilt de manier van uitbuiting
niet veel van die van andere verworpenen der aarde.
Om deze kluswerkers alsnog als arbeiders te kunnen
zien leunt Christiaens op analyses uit een Italiaanse
stroming die luistert naar de naam operaismo.Proletarisering
Een sterk punt van het operaïsme is dat het de flexibi-
liteit van concepten onder het veranderende kapitalisme
serieus neemt. Waar orthodoxe marxisten te rigide blij-
ven vasthouden aan het concept van de fabrieksarbei-
der, stellen operaïsten dat hier geen grondslag voor is.
Verwijzend naar teksten van Marx stellen operaïsten
daarentegen dat iedereen tot de arbeidsklasse behoort
die in een positie wordt gedwongen om het kapitalis-
tisch systeem te reproduceren, en dat zij hieronder lij-De nieuwe arbeider
De laatste jaren verschijnen er meer boeken waarin de rijke traditie van
marxistisch denken wordt toegepast op moderne problemen. De
kluseconomie. Voor uitbuiting, klik aanvaardis hier een mooi voorbeeld
van. Tim Christiaens behandelt een modern arbeidsprobleem, de
precaire situatie van platformwerkers, aan de hand van de ideeën van de
operaisti, een groep twintigste-eeuwse Italiaanse marxisten.