AHMET YESEVÎ KİMDİR?

"Âlimleri hor görse o küfr ü nifak olur,
Hadis, ayet, nas ile ins cin ittifak olur,
Âlim seven mü’minin, yüzü nur, ak pak olur.
Günâhından sorgusuz, mekânı cennet dostlar!"

Ahmet Yesevî, tarihî şahsiyetine dair vesikalar yetersiz
olduğu gibi, mevcutlar da menkıbelerle karışmış bilgiler
verdiği için sağlam bir hükme varmak güç olsa da, elde
edilen ve genel kabul gören bilgilere göre, 1093 yılında
bugünkü Kazakistan'ın Çimkent şehrinin doğusundaki
Sayram kasabasında dünyaya gelmiştir. Asıl adı Ahmed bin
İbrâhim bin İlyâs Yesevî’dir.

7 yaşında iken babasını kaybetmiş ve ablası ile birlikte
Sayram yakınlarındaki Yesi'ye (bugünkü adıyla Türkistan)
yerleşmiştir. Burada "Arslan Baba" adlı bir Türk şeyhinden
ilk eğitimini almaya başlayan ve eğitiminin ilk aşamasını
bitirdikten sonra 27 yaşında iken Buhara'ya giden Yesevi,
burada dönemin önde gelen din bilginlerinden olan Şeyh
Yusuf Hemedani'ye intisap ederek müridi olmuştur. Burada
yoğun bir tasavvuf eğitimi alan Ahmet Yesevi, Yesi'ye
dönerek Yeseviye Ocağı'nı kurmuştur.

Bir Türk sufi tarafından kurulan bu ilk büyük "Türk tarikatı",
önce Maveraünnehir, Taşkent ve çevresi ile batı
Türkistan'da etkili olmuştur. Daha sonra Horasan, İran ve
Azerbaycan'da yaşayan Türkler arasında yayılan Yesevi
tarikatı, 13. yüzyıldan başlayarak göçlerle Anadolu'ya,
oradan da Balkanlara ulaşmıştır. Ahmet Yesevî'nin İslam
dininin ahlaki esaslarını açıkladığı Divanı Hikmet adlı eseri
Türk Dünyası tarafından büyük kabul görmüş ve geniş bir
coğrafyada asırlarca etkili olmuştur.

3