różnej barwy. Okna są prostokątne, czarne. Bramysą najczęściej obmurowane ciosami,
otwarte, z połówkami wierzei pobokach. Herbów z motywami architektonicznymi jest
około200. Na64 widnieją mury miejskie z basztami i bramą, na62 są samebaszty. Sam
mur występuje wokoło 30 herbach, brama z basztami w 16,a zamek w 13.Mury,
baszty i bramy miejskie symbolizują samo miasto i jego odrębność ustrojową. Między
basztami lubw bramie często umieszczano postać świętego patrona danego miasta lub
jego atrybut, godła założycieli lubwłaścicieli miasta, a także znaki związane z historią
miasta.Godła religijne
l'5 wiadectwern tysiącletniej tradycji katolickiej naszego narodu ;ą występują-
ce w ponad 170 herbach figury Matki Bożej,postacie i atrybuty około 30 świętych, krzy-
że i kielichymszalne (rys. 22 - 29).Wponad 35 herbach upamiętniono św.Jana Chrzci-
cielaw postaci jego głowy na misie lubBaranka Bożego.Święty PiotrApostoł ijego klu-
czewidniały na 20 herbach, postać Matki Bożejbyłagodłem 13 herbów, a św.Michał
Archanioł 11.Niestety, wielez tych herbów (szczególnie miast poniemieckich) zmienio-
now czasach PRL.Niektóre z nich przywrócono po 1990 r.
Dladalszego zrozumienia religijnej symboliki herbów miejskich warto przypomnieć,
że św.Piotrzawsze przedstawiany jestz kluczami w ręku,a jego atrybutem są dwaskrzy-
żowane klucze.Święta Barbara występuje z wieżą, św.Jakub z laskąpielgrzyma, św.Jan
Ewangelista jest przedstawiany w postaci orław aureoli, św.Małgorzata stoinasmoku
i makrzyżw ręce,św.Michał Archanioł trzyma miecz i wagę, św.Pawełtrzyma miecz,
a św.Wojciech krzyżi wiosło. Atrybutami świętych męczenników są najczęściej narzę-
dziatortur, jakim ichpoddano (św.Katarzyna - koło,św.Wawrzyniec - ruszt). Kielich
mszalny symbolizuje eucharystię i Kościół.Godławłasnościowe
ElO'Wiecóedleniem feudalnejzwierzchności w herbie miejskim byłoumiesz-
czeniew nim godła założyciela. Stąd wiele herbów miejskich jest powtórzeniem herbu
rycerskiego zasadźcy. Winnych godła osób lokujących miasto są tylkoczęścią godła zło-
żonego. Wzwiązku z tym, że te same godła dynastyczno-terytorialne powtarzają się
w wielu herbach miejskich tejsamej dzielnicy, wytworzyły sięgrupy herbów miejskich