Finansal Ekonomi

94 Fnansal Ekonom

FAİZ ORANLARININ YAPISI...................................................................................

Bundan öncek açıklamalarımızda faz oranı ya da faz düzey olarak tek br oran

ya da temsl ortalama br düzey üzernde durmuştuk. Oysa uygulamaya baktı-

ğımızda ekonomde farklı faz oranları le karşılaşmaktayız. Blndğ gb pya-

sada farklı fnansal şlem ve fnansal varlıklar bulunmakta ve bunlar farklı faz

oranlarına sahp olmaktadır. Örneğn bell br dönemde (1 yıl) mevduata ödenen

faz oranı, hazne bonosu faz oranları, tahvllern faz oranları, repo faz oranları,

tüketc kreds faz oranları ve bankalararası şlemlerde geçerl olan faz oranları

brbrlernden farklıdır. Acaba hç düşündünüz mü, bu farklılık neden ortaya çık-

maktadır? Br başka fade le ekonomde çeştl şlemlerde geçerl olan faz oranla-

rının farklı olmasının nedenler nelerdr?

İşte burada farklı faz oranlarının nedenlern nceleyeceğz. Faz oranlarının fark-

lılığı faz oranlarının yapısı olarak analz edlmektedr. Faz oranlarının yapısı; fnan-

sal varlıkların sahp oldukları rsk, vade, verg ayrıcalıkları ve lktde gb özellkle-

rnn faz oranına nasıl yansıdığının ncelenmesdr. Fnansal varlıkların taşıdıkları

özellkler farklı olduğu çn denge faz oranları brbrnden farklıdır. Rsk, vade, verg

ayrıcalıkları ve lkdte özellkler aynı olan fnansal varlıkların faz oranları aynıdır.

Fnansal varklıkların bu özellkler farklılaştıkça, faz oranları da farklı olmaktadır.

Açıklamalarımızda öncelkle aynı vadeye sahp yan vade süreler eşt olan f-

nansal varlıkların faz oranlarının neden farklı olduğunu analz edeceğz. Aynı

vadeye sahp çeştl fnansal varlıkların rsk, lkdte ve verg ayrıcalıkları gb

faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan faz oranı farklılıkları, “faz oranlarının rsk

yapısı”nı oluşturmaktadır. Rsk yapısının belrlenmesnde rsk, lkdte ve vergsel

düzenlemeler rol oynamaktadır. Aynı rsk, lkdte ve verg ayrıcalıklarına sahp

ancak vadeler farklı olan fnansal varlıkların faz farklılıkları se faz oranlarının

vade yapısı le açıklanmaktadır.

Faz Oranlarının Rsk Yapısı

Aşağıda şeklde, ABD’de çeştl kategorlere ayrılmış uzun döneml çeştl fnan-

sal varlıkların, yaklaşık seksen yıllık (1919-2007) faz oranlarında değşm görül-

mektedr. Şekl, vadeler aynı olan fnansal varlıkların (bonolar) faz oranlarının

davranışıyla lgl k öneml özellğ ortaya koymaktadır. Buna göre; farklı katego-

rlerdek bonoların faz oranları brbrnden farklıdır ve oranlar zaman çersnde

değşm göstermektedr. Bunun neden nedr?

Faz oranlarının yapısı; fnansal
varlıkların sahp oldukları
rsk, vade, verg ayrıcalıkları
ve lktde gb özellklern
faz oranına yansımalarının
ncelenmesdr.

Faz oranlarının rsk yapısı;
aynı vadeye sahp çeştl
fnansal varlıkların rsk, lkdte
ve verg ayrıcalıkları gb
faktörlere bağlı olarak ortaya
çıkan faz oranı farklılıklarıdır.

Şekl 4.6

Uzun Döneml

Tahvl Getrler

1919-2007

Kaynak: F.S.Mshkn

and S.G. Eakns,

Fnancal Markets

+İnsttutons. 2003,

s.119.