Finansal Ekonomi

4. Ünte - Faz ve Faz Oranlarının Belrlenmes 95

Fnansal varlıklarda faz oranları farklılığının çeştl nedenler bulunmaktadır.
Bu nedenlernden brs varlıkların sahp oldukları rsk düzeydr. Bu aynı zaman-
da faz oranlarının rsk yapısı olarak da blnmektedr. Faz oranlarının rsk yapısı;
aynı vadeye sahp ancak ger ödeme kablyet, lkdte ve vergler açısından farklı
özellklere sahp fnansal varlıkların faz oranları arasındak farklılıkları açıklar.
Fnansal ekonom lteratüründe rsk, alınan br fnansal kararla lgl olarak
beklenen sonucun gerçekleşmeme olasılığıdır. Daha farklı br fadeyle, beklenen
getr le gerçekleşen getrnn farklı olmasına yönelk ortaya çıkan olasılık, br
rskn mevcudyetn gösterr. Br başka ve genel tanım se kaybetme olasılığıdır.
İşte tanımı yapılan rskn varlığı ve büyüklüğüne bağlı olarak çeştl fnansal
varlıkların faz oranları farklılık göstermektedr. Fnansal varlıklardak rskn dü-
zey le o fnansal varlığın faz oranı arasında doğrusal br lşk bulunmaktadır.
Yan bu anlamda rsk düzey yüksek olan varlıkların faz oranları da yüksek ol-
maktadır. Bunun ters de doğrudur ve rsk düzey ne kadar az se o fnansal varlığa
yönelk faz oranı o kadar düşük olmaktadır.
Fnansal varlıklara yönelk değşk rsk türler söz konusudur. Bu rskler ve faz
oranlarına etks, çeştl başlıklar altında aşağıdak gb açıklanablr:
Ger Ödememe Rsk: Fnansal pyasalarda aynı vadeye sahp varlıkların faz
oranlarının değşk olmasının nedenlernden brs, “ger ödememe rsk” düze-
yndek farklılıklardır. Bu rsk, fnansal varlığı hraç eden ekonomk brmn yü-
kümlülüklern (faz ve anapara ger ödemes gb) zamanında ya da hç yerne
getrmemes nedenyle ortaya çıkmaktadır.
Ger ödeme rsk yüksek olan br varlığı hraç eden ekonomk brmn (şletme
ya da devlet) fnansal varlığı satın alanlara, üstlendkler rsk telaf edeblmeler
çn, daha yüksek br faz önermes gerekr. Aslında fnansal varlık yatırımcıları da
daha fazla rsk alma karşılığında daha yüksek getr talep etmektedr. Rskn art-
ması yatırımcıların daha yüksek getr talep etmesne, bu se söz konusu fnansal
varlığın faznn nsp olarak yüksek olmasına neden olmaktadır. Bunu br soru le
açmaya çalışalım: Örneğn ülkemz açısından ele alırsak; 180 gün vadel br ha-
zne bonusunun faz oranı le yne 180 gün vadel br fnansman bonusunun faz
oranı neden farklıdır? Ya da hazne aynı vadeye denk gelen borçlanmasını özel
sektör şletmesne göre neden daha düşük br faz oranı (malyet) le yapmaktadır?
Bu sorunun cevabını vermek çn, fnansal varlığın rsknn (ger ödememe rsk)
faz oranı üzerndek etksn blmemz gerekmektedr.

Ger ödememe rsk;

fnansal varlığı hraç eden

ekonomk brmn üstelendğ

sorumlulukları (faz ve

anapara ger ödemes gb)

yerne getrememe olasılığıdır.

Şekl 4.7

Ger Ödememe

Rsk ve Faz

Oranları