4. Ün te - Fa z ve Fa z Oranlarının Bel rlenmes 97
sında doğrusal b r l şk bulunmaktadır. Çünkü “ceter s par bus varsayımı” (d ğer
özell kler aynı ken ya da d ğer şartlar sab t ken) altında yatırmcılar l k t des yük-
sek olan varlıklara sah p olmak ster.
B r f nansal varlığa l şk n fa z oranını etk leyen faktörlerden b r s , o varlığın
l k t de düzey d r. L k t de le fa z oranları arasında ters yönde b r l şk mevcuttur.
Yan d ğer tüm özell kler aynıyken b r f nansal varlığın l k d tes n n yüksek olması
onun fa z oranının d ğerler ne göre düşük düzeyde kalması le sonuçlanır. Do-
layısıyla, farklı ekonom k b r mler n hraç ett kler , fa z ödemes yapan f nansal
varlıkların fa z oranları l k d te pr m n yansıtacak şek lde farklı olmaktadır.
Özell kle ülkem zde devlet borçlanma araçları p yasasının gen ş ve der n olması
neden yle, devlet n hraç ett ğ bonoların l k d tes özel ş rket bonolarından daha
yüksekt r. Ger ödenmeme r sk nde olduğu g b , farklı f nansal varlıkların l k d -
tes n n değerlend r lmes nde haz ne bonoları gösterge olarak kullanılır. Bununla
b rl kte özel sektör borçlanma araçlarının alınıp satıldığı p yasa daha sığ olduğu
ç n bu p yasalarda alıcı ve satıcıları eşleşt rmek daha güçtür. Bu nedenle, özel sek-
tör bonolarını satın almak steyen yatırımcılar, lave b r l k d te pr m talep ederler.
L k d ten n fa z oranları üzer ndek etk s n aşağıdak şek l 4.8 yardımıyla or-
taya koyab l r z. Aynı vade, ger ödenmeme r sk ve verg ayrıcalıklarına sah p
olduğunu varsaydığımız, b r haz ne bonosu d ğer de f nansman bonosunu ele
alarak fa z oranı farklılığını anal z edeb l r z. Burada şekl n b r nc boyutu haz ne
bonosu p yasasını, k nc boyutu se özel sektör bono p yasasını fade etmekted r.
Daha öncek açıklamalardan b ld ğ m z g b , bu şekl m zde de bono taleb poz t f,
bono arzı da negat f b r eğ me sah p olarak ç z lmekted r.
Haz ne bonosu p yasası gen ş ve der n olduğu ç n alıcı ve satıcı sayısı daha
fazladır ve bu da haz ne bonosu p yasasının daha l k t olmasına yol açmaktadır.
Bu durum, haz ne bonolarına olan taleb n artmasına, bono taleb eğr s n n sağa
kaymasına ve denge fa z oranının düşmes ne neden olmaktadır. D ğer yandan
özel sektör bonolarının l k t des n n düşük olmasına bağlı olarak f nansman bo-
nolarının taleb daha düşüktür.
F nansman bonolarının l k d tes ndek azalmanın onun fa z oranları üzer ndek
etk s yle, haz ne bonoları fa z oranları arasındak l şk nasıldır? Arz-talep anal z n
kullanarak l k d tes düşük f nansman bonolarının haz ne bonolarıyla l şk s n , ara-
larındak fa z oranı farkının artmasıyla göstereb l r z. Anal z m ze bu k borçlanma
D ğer tüm özell kler
aynıyken, b r f nansal varlığın
l k d tes n n yüksek olması
onun fa z oranının d ğerler ne
göre düşük düzeyde olmasına
neden olur. Yan b r f nansal
varlığın l k t des le fa z oranı
arasında ters yönde b r l şk
mevcuttur.Şek l 4.8
L k d te ve Fa z
Oranları