98 F nansal Ekonom
sened n n de l k d teler n n ve d ğer tüm özell kler n n aynı olduğu varsayımıyla
başlayalım. Şek l 4.8’de göster ld ğ üzere, denge fa z oranları başlangıçta b rb r ne
eş tt r “ 0 ”. Böyle b r durumda f nansman bonolarının alım satımının haz ne bono-
larına göre daha az olması neden yle, l k d tes haz ne bonolarına göre daha düşük
hâle gel rse f nansman bonosunun taleb azalır ve graf kte göster ld ğ g b talep eğ-
r s Df0’d a n Df1 gel r. Artık haz ne bonosu, f nansman bonosuyla karşılaştırıldığında
görecel olarak daha l k t duruma gelm şt r, böylece onun talep eğr s de sağa doğru
kayarak, graf ğ nde göster ld ğ g b Dh0’d a n Dh1’e gel r. Şek ldek eğr ler n bu de-
ğ ş m ne bağlı olarak, daha l k t olan haz ne bonosunun f yatı artarken fa z oranı
azalır ve “ 2 ”ye ger ler. Daha az l k t olan f nansman bonolarının f yatı düştüğünden,
fa z oranının artmasına neden olur ve “ 1 ”e yüksel r. Burada l k d te kaynaklı olarak,
talep eğr ler n n kayması le ortaya çıkan get r farkı “ 2 - 1 ” se l k d te pr m olarak
adlandırılmaktadır.
Verg Ayrıcalıkları: Fa z oranları farklılaşmasının b r d ğer unsuru se verg -
lerd r. B l nd ğ g b fa z gel r üzer nden alınan verg , tahv l ve bonoların bekle-
nen get r s üzer nde etk l d r. F nansal varlık yatırımcıları verg sonrasında elde
edecekler get r yle lg lend kler ç n, verg lerde meydana gelecek değ ş kl k yatı-
rımcıların beklenen get r s n etk lemekted r.
Uygulamada verg lend rme açısından bazen, f nansal varlıklar arasında fark-
lılıklar olab lmekted r. Yan bazı f nansal varlıklardan elde ed len fa z gel r , d ğer
f nansal varlıklardan elde ed len fa z gel r nden farklı oranda verg lend r lmekte-
d r. Örneğ n, özel sektör tarafından hraç ed len tahv l ve bonolardan elde ed len
fa z gel r gel r verg s ne tab tutulurken, devlet tarafından hraç ed len tahv l ve
bonolardan elde ed lecek fa z gel r n n verg den muaf tutulması söz konusu ola-
b lmekted r. Böyle b r gel şme de doğal olarak lg l f nansal varlıkların taleb n
etk lemekte, sonuçta bunların fa z oranlarının da farklı olmasına neden olmakta-
dır. Yan farklı f nansal varlıkların d ğer özell kler (vade, l k t de ve ger ödememe
r skler ) aynıyken, bunların verg ayrıcalıkları arasındak mevcut olan farklılıklar
fa z oranlarının farklı olmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda verg ayrıcalığı
taşımayan b r f nansal varlığın fa z oranı, verg ayrıcalığı taşıyan b r f nansal var-
lığın fa z oranına göre daha yüksek olmaktadır.
Gel n, verg ayrıcalıklarının etk s n b r örnekle aşağıdak g b ortaya koymaya
çalışalım: Düşünün k , yüksek b r gel r n z var ve %40 oranındak gel r verg s ne
tab olma sınırındasınız. Bunun anlamı, elde edeceğ n z her ekstra kazanç ç n
%40 oranında verg ödeyeceks n zd r. T1000’ye satılan ve nom nal değer T 1000
olan b r özel sektör tahv l ne sah p olduğunuzu varsayalım. Bu tahv l n yıllık T 100
(%10) kupon ödemes varsa, verg sonrasında el n ze geçecek olan T60’d r. Tah-
v l n fa z oranı %10 olmasına rağmen, s z aslında verg kes nt s sonrasında %6
kazanmış olursunuz.
Varsayalım k tasarruarınızı T1000’ye satılan, nom nal değer T1000 olan ve
yalnız T80 (%8) kupon ödemes olan devlet tahv l ne yatırdınız. Bu tahv l n aynı
zamanda verg muaf yet de olsun. Fa z oranı sadece %8 ancak verg muaf yet
olduğu ç n T80 üzer nden verg ödemezs n z ve %8 kazanç sağlamış olursunuz.
Görüldüğü g b özel sektör tahv ller ne göre daha fazla kazanç elde etm ş oldu-
nuz. Bu yüzden özel sektör tahv l ne göre daha düşük fa z oranına sah p olmasına
rağmen, verg sonrası get r s ne göre get r s daha yüksek olan devlet tahv ller ne
sah p olmak sters n z.
