6. Ünite - Döviz Piyasaları ve Döviz Kuru Riski Yönetimi 139
Eğer aynı risk özelliğine sahip iki varlık aynı getiriye sahip değil ise, ekono-
mik birimlerin iki varlığın getiri oranı eşitleninceye kadar arbitraj yapmaları
kaçınılmaz olmaktadır. Arbitraj imkânlarının varlığı ödünç verilen fonların
sağladığı getirilerin (faiz oranlarının) uluslararası alanda eşitlenmesini sağla-
yacaktır. Bu yaklaşıma göre döviz kurları, bir yatırımcının herhangi bir ülke-
nin risksiz faiz getirisi olan varlıklarına yatırım yaparak, diğer ülkelerin risksiz
faiz getirisi olan varlıklarına yapacağı yatırım ile aynı kazancı elde etmesini
sağlayacak şekilde kendilerini dengelerler. Faiz paritesi koşulu, örneğin yerli
ülke Türkiye ve yabancı ülke olarak ABD’yi ele aldığımızda, aşağıdaki eşitlik
yardımıyla gösterilebilir:
iT =Bu eşitlikte, iT, T cinsinden varlıklara uygulanan faiz oranı, i$, Dolar cinsinden var-
lıklara uygulanan faiz oranı, Et, spot (cari) döviz kuru, Eet+1, bir sonraki dönemde
gerçekleşmesi beklenen döviz kuru iken Türk Lirası’nın değerinde bek-
lenen değişim oranını gösterir. Bu eşitliğe göre eğer, yerli faiz oranı, yabancı
faiz oranından yüksekse yerli paranın değer kaybetmesi bekleniyor demektir.
Örneğin T cinsi varlıkların faiz oranı %20, dolar cinsi varlıkların faiz oranı %8
ise, bu eşitliğe göre T’nin dolar karşısında %12 oranında değer kaybetmesi bek-
leniyor demektir.
Yukarıdaki eşitlikten görebileceğiniz gibi, iki ülke arasında oluşan faiz oran-
ları farklılıkları bu ülkelerin para birimleri arasındaki kuru etkilemektedir. Ge-
nelleştirilmiş Fisher Etkisi yaklaşımı olarak ta bilinen bu yaklaşıma göre, bir
ülkede faiz oranları, diğer ülkelerin faiz oranlarından yüksekse, mali fonlar iki
ülke arasındaki reel faiz getirileri eşitleninceye kadar, faizin yüksek olduğu ül-
keye doğru gidecektir. Bu noktada, Satınalma Gücü Paritesi Teorisi ile Faiz Pa-
ritesi Yaklaşımı arasında bir ilişki vardır. Satın alma gücü paritesine göre, yük-
sek enflasyona sahip olan ülkelerin ulusal paraları, yabancı paralar karşısında
enflasyon ölçüsünde değer kaybetmekte iken; faiz paritesi yaklaşımına göre,
enflasyon oranları yüksek olan ülkelerde faiz oranlarının, diğer ülkelere göre
daha yüksek olması gerekmektedir. Bu ilişkinin kaynağı enflasyon oranı ile faiz
oranı arasındaki ilişkiyi gösteren Fisher Eşitliği (i = ir + πe) ile gösterilebilir. Bu
eşitliğe göre nominal faiz oranı iki unsura tabiidir: reel faiz oranları ve beklenen
enflasyon oranları.
Bu bağlamda uluslararası Fisher etkisi ortaya çıkmaktadır. Uluslararası Fis-
her etkisine göre, ulusal piyasalarında yüksek faiz oranlarına sahip olan ülkelerin
ulusal paraları, faiz oranları ölçüsünde değer kaybetmektedir. Bu olgunun doğal
bir sonucu olarak, enflasyon oranları düşükse faiz oranları da düşük olmakta ve
ulusal para döviz piyasasında değer kazanmaktadır. Yani, iki ülke parası arasında
enflasyonu ve dolayısıyla faiz oranı daha yüksek olan ülkenin para birimi, diğer
ülke para birimine göre değer yitirecek ve bu değer yitirmenin ölçüsü iki ülke faiz
oranları arasındaki farkın bir fonksiyonu olarak ortaya çıkacaktır.