6. Ünite - Döviz Piyasaları ve Döviz Kuru Riski Yönetimi 143
Döviz vadeli piyasa işlemlerinin kullanım amacı ne olursa olsun, bugünden
gelecekteki bir zaman için kurların belirli olmasını sağlamakta bu da, ihracatçı,
ithalatçı, banka, imalatçı, kısacası dövizle ilgili riski olan tüm kesimlere korunma
imkânı vermektedir. Eğer bir ihracatçıysanız, dolar cinsinden alacağınızı türev pi-
yasalarda dolar satım sözleşmesi alarak önceden T cinsinden sabitleyebilir ve kur
riskine karşı korunarak müşterilerinize daha uzun vadeli fiyat verebilirsiniz. Diğer
taraftan eğer bir ithalatçıysanız dolar cinsinden borcunuzu bugünden T cinsinden
sabitleyebilir ve kur riskine karşı korunarak daha uzun vadeli alım anlaşması ya-
pabilirsiniz. Sonuç itibariyle ihracatçı, ithalatçı; banka veya dolarla iş yapan her-
hangi bir kurum türev ürünler ile daha rahat finansal planlama yapabilecek ve
dolar kurunun düşmesi veya yükselmesinden artık olumsuz etkilenmeyecektir.
Türkiye’de 1999 yılı sonunda Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nın (VOB) temel-
leri atılmış ve 2005 yılında vadeli işlemler piyasası açılarak VOB fiilen faaliyete ge-
çimiştir. VOB’da hisse senedi, döviz, faiz ve emtia olmak üzere dört ayrı piyasada
vadeli işlem sözlesmelerinin alım satımına öncelik verilmiş, opsiyon sözleşmeleri
ile ilgili işlemlerin ise sonraki aşamada devreye alınması planlanmıştır.
Forward Sözleşmeler..............................................................................................
Forward sözleşmeler, belirli bir miktardaki malın (Pamuk, buğday gibi) veya fi-
nansal aracın (tahvil, döviz gibi) gelecekteki bir tarihte, önceden belirlenmiş mik-
tar ve fiyattan satın alma/satma yükümlülüğünü içeren sözleşmelerdir.
Forward sözleşmeler borsalarda değil tezgahüstü piyasalarda işlem görmekte-
dir ve bu sözleşmeler standart olmadığı için sözleşme şartları (fiyat, miktar, kalite,
tarih ve yer) alıcı ile satıcının ihtiyaçlarına göre taraflarca düzenlenebilmektedir.
Bu sözleşmeler taraflar arasında serbestçe yapıldığı için karşılıklı bir güven gerek-
tirmektedir. Diğer bir ifadeyle forward sözleşmelerde kredi riski yani anlaşmaya
uymama riski mevcuttur. Taraflardan birinin yükümlülüğünü yerine getirmeme
riski, bir kurumun garantisi altına alınmış değildir. Forward sözleşmelerin aracı-
sız yapılması mümkün olsa da uygulamada bu işlemler bankalar ve döviz broker-
ları aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.
Ayrıca forward işlemlerde sözleşmeye konu olan varlık genellikle vade sonun-
da teslim edilmekte ve vade sonuna kadar taraflar arasında herhangi bir transfer
söz konusu olmamaktadır. Forward sözleşmeler teslim amaçlı ve cayılamaz söz-
leşmelerdir. Forward sözleşmeler genel olarak döviz kuru ve faiz oranı risklerine
karşı korunmak amacıyla yapılmaktadır.
Forward döviz sözleşmeleri; dövizin ulusal para ya da başka bir döviz cinsi
karşılığında, gelecekte belirli bir tarihte teslim edilmek şartıyla alım veya satımı
için bugünden yapılan sözleşmelerdir. Bu işlemde, döviz alım veya satım işlemi-
nin bugünden yapılması, fakat ödeme ve teslimatın sözleşmede kararlaştırılan bir
kurdan, ileriki bir tarihte gerçekleştirilmesi ile döviz kurundaki dalgalanmaların
yol açtığı belirsizlikten korunulmak istenmektedir.
Faiz paritesi yaklaşımı ile spot ve vadeli döviz kurları ile nominal faiz oranları
arasında bir ilişki kurulmaktadır. Döviz vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatlama-
sında bu yaklaşım kullanılmaktadır. Bu yaklaşıma göre, döviz kurlarında denge
sağlanabilmesi için ülkeler arası faiz oranları farklılıklarının spot ve forward kur-
lar arasındaki farka eşitlenmesi gerekmektedir.
Forward sözleşmeler: Belirli
bir miktardaki malın veya
finansal aracın gelecekteki bir
tarihte, önceden belirlenmiş
miktar ve fiyattan satın alma/
satma yükümlülüğünü içeren
sözleşmelerdir.Forward döviz
sözleşmeleri: Dövizin ulusal
para ya da başkabir döviz
cinsi karşılığında, gelecekte
belirli bir tarihte teslim
edilmek şartıyla alım veya
satımı için bugünden yapılan
sözleşmelerdir.