Finansal Ekonomi

6. Ünite - Döviz Piyasaları ve Döviz Kuru Riski Yönetimi 145

Vadeli İşlem (Futures) Sözleşmeleri

Vadeli işlem (futures) sözleşmesi, sözleşmenin taraflarına, belirlenen ileri bir ta-
rihte, bugünden üzerinde anlaşılan fiyattan, standartlaştırılmış miktar ve kalite-
deki ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli
madeni veya dövizi alma veya satma yükümlülüğü getiren sözleşmedir.
Vadeli işlem sözleşmesi aslında standart hale getirilmiş forward sözleşmeler-
dir. Vadeli işlemler organize borsalarda yapıldığı için vadeli işlem sözleşmesinde
alım satıma konu mal ve finansal aracın niteliği, miktarı, vadesi ve teslim tarihi
ve yeri standart olarak tanımlanmıştır. Vadeli işlem sözleşmelerinde taraflar açı-
sından tek değişken, alım satım sırasında oluşan fiyattır. Borsada fiyatlar hergün
değişebilir. Ancak vadeli sözleşme fiyatlarının bir gün içerisinde aşağı ve yukarı
doğru hareket edeceği maksimum günlük fiyat değişiklikleri ilgili borsa tara-
fından belirlenmektedir. Fiyatlara bu tür sınırlama getirmenin amacı, aşırı fiyat
değişimlerinin spekülasyon ve paniğe neden olması olasılığını ortadan kaldır-
maktır. Genel olarak, fiyatlar bu limitlerin dışına çıkarsa işlem borsa tarafından
durdurulur.
Şimdi VOB’dan bir $/T vadeli işlem sözleşmesi örneği vererek anlattıklarımızı
somut olarak sunalım. Tipik bir vadeli islem sözlesmesinde, sözlesmenin hangi
varlıkla ilgili oldugunu gösteren dayanak varlıgın adı, sözlesmenin miktarını ifade
eden sözlesme büyüklügü, sözleşmenin vadesi ve günlük fiyat limitleri gibi çesitli
bilgiler yer alır. Döviz sözlesmelerinin standart miktarı VOB’da 1000 ABD Doları
ve 1000 Euro’dur.

Dayanak Varlık $/T kuru

Sözleşme Büyüklüğü standartlaştırBüyüklüğü^ 1.000ılmış^ ABD minimum^ Doları^ (Sişlemözleşmeye miktarıdır).^ konu^ ürünün^

Kotasyon Şekli

1    ABD Doları’nın Türk Lirası cinsinden değeri virgülden

sonra dört basamak halinde kote edilir (örn. T1,4155

veya T1,4160).

Günlük Fiyat Hareket Sınırı Baz fiyatın % ± 10’udur.

Minimum Fiyat Adımı gelir).0,0005^ (Minimum^ fiyat^ adımının^ değeri^ T0,5’ye^ karşılık^

Vade Ayları Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık

Sözleşmenin Vadesi

Her vade ayının son iş günü. Yurt içi piyasaların

resmi tatil nedeniyle yarım gün olması durumunda

sözleşmenin vadesi bir önceki iş günüdür.

Son İşlem Günü

Her vade ayının son iş günü. Yurt içi piyasaların resmi

tatil nedeniyle yarım gün olması durumunda son işlem

günü bir önceki iş günüdür.

Uzlaşma (Teslimat) Şekli

Nakdi uzlaşma (Vade sonunda teslimatın fiziki teslim

veya nakit uzlaşma yöntemlerinden hangisi yoluyla

yapılacağını ifade eder).

Vade Sonu Uzlaşma Fiyatı açıklaTCMB’ninyacağı^ son göst^ işlemerge^ günü niteliğindeki^ saat^ 15.30 ABD^ itibar Diyleoları^ satış kuru.

Vadeli işlem (futures)

sözleşmesi: Sözleşmenin

taraflarına, belirlenen

ileri bir tarihte, bugünden

üzerinde anlaşılan fiyattan,

standartlaştırılmış miktar

ve kalitedeki ekonomik veya

finansal göstergeyi, sermaye

piyasası aracını, malı, kıymetli

madeni veya dövizi alma veya

satma yükümlülüğü getiren

sözleşmedir.

Tablo 6.2

VOB $/ T Va d e l i

İşlem Sözleşmesi

Örneği

Kaynak:

http://www.vob.org.tr