6. Ünite - Döviz Piyasaları ve Döviz Kuru Riski Yönetimi 147
Başlangıç Teminatı (T) Sürdürme Teminatı (T) Sürdürme Seviyesi$/T 130 97,5 %75€/T 170 127,5 %75Yukarıdaki tabloda, $/T veya €/T sözleşmesi üzerinden herhangi bir işlem ya-
pabilmek için sözleşme başına yatırılması gereken teminat tutarı, $/T sözleşmesi
başına 130 T iken €/T sözleşmesi başına 170 T’dir. Belirlenen bu teminat miktarı,
kurdaki değişimlere göre borsa tarafından değiştirilebilmektedir.
Konuyu daha iyi anlamanız için aşağıda sayısal bir örnek verelim:
Bir Türk firması bir ABD firmasından 30 Mayıs 2011 tarihinde 100.000 ABD
doları tutarında ara malı ithalatı yapmıştır. Karşı tarafla varılan anlasmaya göre
Türk firması ödemesini Haziran ayının sonunda yapacaktır. Türk firması aradaki
bir ay içerisinde dolar fiyatının yükselmesinden endise duymaktadır. Bu nedenle,
firma kur riskinden korunmak için vadeli piyasada uzun pozisyon almaya karar
vermiştir. 30 Mayıs 2011 de Haziran vadeli islem sözlesmesinin fiyatı 1,8000 T’dir.
Bir adet sözlesmenin bedeli 1000 ABD dolarıdır. Söz konusu isletme Haziran va-
deli 100 adet sözlesme satın alır (sözlesme değeri: 100 x 1000 = 100.000 ABD
doları). Aşağıda Türk firmasının riskten korunmak amacıyla edindiği vadeli söz-
leşmeye ilişkin bilgiler yer almaktadır.
Vadeli İşlem Pozisyonu : $/T Vadeli İşlem Sözleşmesi Uzun Pozisyonu
Başlangıç Teminatı : T13000 (100 x T130 = T13.000).
Sürdürme Teminatı : T9.750 (Başlangıç teminatının %75’i)
Sözleşmeye Giriş Tarihi : 1 Haziran 2011
Sözleşmenin Vade Sonu : 22 Haziran 2011
Sözleşme Büyüklüğü : 100.000 USD
Sözleşme Fiyatı : T1,8000Tablo 6.4’te 1-22 Haziran tarihleri arasındaki tüm fiyat hareketleri verilme-
miştir, burada sadece sizin teminat sistemini ve riskten korunma amacına dönük
olarak yapılan vadeli işlem sözleşmesini anlamanız için yeterli olacak bilgiler yer
almaktadır. Tablo 6.4’e göre, Türk firması ilk açılış gününde T13.000 başlangıç
teminatı yatırmıştır. Birinci işlem gününün sonunda 1 Haziran 2011 tarihinde,
sözleşme fiyatı T1,7900’ye düşmüş, sözleşme başlangıçta T1,8000’ye alındığı için
uzun pozisyon alan firma ilk gün sonunda T1000 = (1,7900 - 1,8000) x 100.000)
zarar etmiştir. (Eğer firma ihracat yapmış olsaydı ve kurun düşmesi tehlikesine
karşı kısa pozisyon alsaydı, aynı gün T1000 kâr elde ederdi). Günlük kâr/zarar tu-
tarı, o gün sonunda gerçekleşen uzlaşma fiyatı ile bir önceki gün sonunda gerçek-
leşmiş olan uzlaşma fiyatı arasındaki farkın sözleşme büyüklüğü ile çarpılmasıyla
bulunur. Günlük kâr/zarar tespiti takas merkezleri tarafından gerçekleştirilmekte
ve bu işlem piyasaya ayarlanma olarak ifade edilmektedir.
Önce teminat değişimlerini açıklayalım sonrasında uzun pozisyon alan tarafın
kendisini vadeli işlem sözleşmesiyle korumak istemesinin sonuçlarına değinelim.
Tablo 6.3
Döviz Sözleşmeleri
İçin Vob’un Belirlediği
Te m i n a t l a rKaynak: http://www.
vob.org.tr