BELİRSİZLİK VE RİSK
Be lir sizli k ve risk kavra m la rı ge nel lik le bir bi ri nin ye ri ne kul la nıl mak ta dır. An cak
bir bi rin den ol duk ça fark lı dır. Risk kav ra mın da, ka rar ve ri ci nin ka ra rı nın so nuç
la rı nın ol ma ih ti ma li nin bi lin di ği var sa yı lır ken be lir siz lik ha lin de bu du rum dan
bah se dil me mek te dir. Do la yı sıy la so nuç la rın ol ma ih ti ma li bi lin me mek te dir.
Geniş bir çerçeve içinde tanımlandığında, planların başarısız olma olasılı
ğı, hatalı karar alma tehlikesi, zarar etme veya kâr etmeme gibi durumları genel
olarak “risk” olarak adlandırmak mümkündür. Alınacak kararların, yapılan yatı
rımların ve yürütülen faaliyetlerin gelecekte hangi sonuçları yaratacağının kesin
olarak bilinmesi halinde, belirlilik ortamında bulunulduğu ve hiçbir riskin söz
konusu olmadığı söylenebilecektir.
Ancak herkesin kolayca kabul edebileceği gibi, özellikle iş hayatında böyle or
tamlara pratikte pek rastlanamayacağı bilinmektedir. Ekonomik hayattaki geliş
meler, yatırıma özgü faktörler, rekabet, teknolojik gelişmeler, tüketici zevk ve ter
cihlerindeki değişmeler, işçiişveren uyuşmazlıkları ve diğer etmenler nedeniyle,
geleceği kesin bir şekilde tahmin etmek olanağı yoktur. Genelde rastlanan durum,
gerçekleşen sonuçların planlanan ya da tahmin edilenlerden, olumlu ya da olum
suz yönde sapma göstermesidir ki en genel anlamıyla risk kavramı da bu durumu
temsil etmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus; gerçekleşen sonuçlarla
beklenen sonuçlar arasındaki sapmanın her zaman olumsuz olması gerekmediği,
olumlu yönde sapmaların da gözlenebileceği ve risk kavramının her iki durumu
birlikte temsil ettiğidir.
Belirsizlik ve risk kavramları hem finans hem de ekonomi literatüründe çok yer
tutmaktadır. Belirsizlik riskten daha genel bir anlam ifade etmektedir. Risk bekle
nen değerlerin olasılık dağılımlarının kantitatif olarak ölçülebildiği, başka yatırım
seçeneklerinin sonuçları ile mutlak veya nispi değerler itibariyle karşılaştırılabildiği
durumları ifade ederken, belirsizlik yatırımcının beklenti ve sezgileri ile bir dere
ceye kadar aydınlatılabilecek durumları ifade eder. Belirsizlik durumunda yatırı
mın beklenen sonuçlarına ilişkin olası değerler objektif verilere dayanılarak belir
lenememektedir. Literatürde risk ve belirsizlik aynı anlamda ve birbirlerinin yerine
kullanılabilmektedir. Bununla birlikte, belirsizlik riskten daha genel bir anlam ifade
etmektedir. Belirsizlik risk kaynağıdır ve risk belirsizlikten doğmaktadır.
Kantitatif (nicel) araştırma yöntemlerini hatırlayınız.
Risk ve Getiri
Belirsizlik bir eylemin
sonuçlarının öngörülebilirliği
hakkında şüphelerin olması
olarak da tanımlanabilir.