162 Finansal Ekonomi
Belirsizliklerin durumuna bağlı olarak ekonomik birimlerin riske karşı olum
suz yaklaşmaları, onların belirsizlik durumunu azaltabilmek için tedbir almala
rını getirebilmektedir. Bu ise işlem maliyetlerini arttırabilmektedir. Ekonomik
birimlerin karşı karşıya oldukları riskler onların çeşitli maliyetler taşımalarını
gerekli hale getirmektedir. Kişisel anlamda zararlar söz konusu olabileceği gibi
makro ekonomik anlamda sermaye birikiminin yavaşlaması, girişimciliğin ve ti
caretin azalmasını getirebilmektedir. Bu gelişmeler nihayetinde ekonomik geliş
meyi olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Dolayısıyla söz konusu risklerin kont
rolü ekonomik hayat açısından önemli bir gündem maddesi olmaktadır.RİSK
İn sani ve eko no mik fa ali yet le rin ger çek leş ti ği her dö nem de risk ol gu su var ol muş
tur. Sa vaş lar, do ğal afet ler ve sal gın has ta lık lar, in san lık ta ri hi bo yun ca var lı ğı nı
sür dü ren te mel risk un sur la rı ol muş tur. Ta rım top lu mun da ik lim ko şul la rı, sa na yi
top lu mun da te da rik ve mal fi yat la rın da ki ani de ği şim ler, bil gi top lu mun da ile ti şim
ka li te si ve glo bal kriz ler, ris kin de ği şen ni te li ği ne ör nek ola rak ve ri le bil mek te dir.
Ta nı mın ya pıl dı ğı za ma na ve iş ko lu na gö re de ği şen risk içe ri ğiy le bir lik te, risk yö
ne ti mi pa ra met re le ri ve tek nik le ri de de ğiş mek te dir. Tek no lo jik ge liş me ler, sa vaş lar,
glo bal leş me, ik lim de ği şik lik le ri, glo bal dü zey de ki kriz ler ve iflas lar, ula şım ve ile ti
şim im kan la rı, iş let me le rin kar şı laş tık la rı risk le ri önem li öl çü de de ğiş tir miş tir. De
ği şim ile bir lik te risk le rin bir bö lü mü ni te lik de ğiş tir miş, bir kıs mı or ta dan kalk mış,
ye ni risk un sur la rı dev re ye gir miş ve ya pı la rı da ha kar ma şık ha le gel miş tir.
Ekonomi ve finans literatüründe riskin tanımı ile ilgili olarak farklı yaklaşımlar söz
konusudur. Özellikle incelenen alt finansal sektörlere veya finansal kurumlara göre
farklı tanımlamalar görülebilmektedir. İktisatçılar, davranış bilimciler, istatistikçiler
veya finans teorisyenleri gibi birçok araştırma alanına mensup araştırmacı kendi çer
çevesinden riski tanımlamaya çalışmıştır. Yapılan tanımların her biri belirli bilimsel
alanların bakış açılarını yansıttığından ortak bir zemin oluşturmak pek mümkün ol
mamıştır. Bu kapsamda, yapılan farklı risk tanımlamaları aşağıda yer almaktadır.
• Risk, kayıp olasılığıdır. Uygulamada risk yaygın olarak kayıp olasılığı ola
rak tanımlanmaktadır. Buna göre riskin gerçekleşmesi olasılığının 1 veya 0
arasında bir değer alması beklenmektedir.
• Risk, gerçekleşen sonuçlardan veya değerlerden hareketle beklenen sonuç
ları belirlenmesidir. Bu tanıma göre, risk tek bir oluşumun veya kaybın ola
sılığı olmayıp beklenenden farklı sonuçların gerçekleşmesi olasılığıdır.
• Risk, kayıp tehlikesidir. Kaybın tehlikesi kavramsal olarak kayıp olasılığıdır.
• Bireylerin risk algısı; olması muhtemel bir olayın negatif sonuçlarının onları nasıl
etkileyeceğini göz önüne alarak, resmi olmayan bir tahmini kapsamaktadır.
• Karar vericinin bir olayın sonuçlarını objektif olasılıkla belirleyebildiği du
rumları ifade eder.
• Objektif açıdan risk tehlikenin gerçekleşme olasılığı olarak düşünülmektedir.
• İşletmenin finansal yönüyle ilgili planlanan veya beklenen herhangi bir du
rumun meydana gelmesinde ortaya çıkan sapma ihtimalidir.
• Genel bir tanımlamayla banka açısından risk, başarı yerine başarısızlığı, yatı
rımların zarara uğrama ihtimalini, taahhüt edilen yükümlülüklerin yerine geti
rilmemesi ya da beklenmeyen durumların ortaya çıkmasına bağlı olarak zarar
etme ihtimalini içeren ve tümüyle negatif unsurların öne çıktığı bir olgudur.
• Sigortacılıkta riskin; “gerçekleşen zararın beklenen zarardan olumsuz sap
ması” olarak ifade edilmesi söz konusudur.Risk; kazanç veya zarar olarak
da gündeme gelebilir.
Tanımın yapıldığı zamana ve
iş koluna göre değişen risk
içeriğiyle birlikte, risk yönetimi
parametreleri ve teknikleri de
değişmektedir.