7. Ünite - Risk ve Getiri 173
Sigortacılıkta risk yönetimi, geleceğe yönelik olan risk tehlike ve başarısızlıkları
önleme yöntemidir. Sigorta şirketleri gelecekteki başarısızlıklarını önlemeye ve /
veya sonuçlarını azaltmaya çalışırlar. Uygulamada şirketler pazarda hangi faktör
ler tarafından etkilendiklerinin bilincindedir. Ayrıca başarısızlık tanımı da zaman
içerisinde değişebilmektedir. Örneğin yüz yıl önce bir buhar kazanındaki başarı
sızlık tipik olarak bir patlama nedeni olarak nitelenebilirken bugün kazandaki bo
zukluk sadece bir akıntı olarak nitelendirilir. Başarısızlığa yol açan ortam ve koşul
ların sınırlandırılması bu konuya bakış açısını ve beklentileri değiştirebilmektedir.
Bankacılık sektöründeki gelişmeler risk faktörünün bankacılık ve sigortacı
lıkta benzerlik göstermesi nedeniyle bankacılık sektöründeki gelişmeler dikkate
değerdir. Bununla birlikte her iki sektör arasında önemli farklar da vardır. Sigorta
şirketleri geleneksel sigortacılık risklerini üstlenerek, prim gelirleri elde etmek
te ve buna karşı tazminat ödemektedirler. Belirsizlik ortamında koruma taahhüt
edilmesi nedeniyle yükümlülüklerini yerine getirmek ve böylece sözleşmelerden
doğan tazminat ödemelerini tahmin etmek oldukça zordur. Perakende bankacılar
da aynı şekilde bir dizi risk üstlenir. Ancak onların temel işi toplanan mevduatla
rını yatırıma dönüştürerek kurum lehine bir marj elde etmektir.
Bankaların diğer geleneksel işlemlerinde temel riskler ise bilançonun aktifinde
ortaya çıkmaktadır. Burada üzerinde durulması gereken temel nokta, bankaların
karşılaştıkları risk yönetim metodolojisi ve uygulamalarının sigorta sektörüne uy
gulanıp uygulanamayacağıdır. Hayat dışı sigorta şirketlerinde temel risk, tazminat
ödemelerinin beklenenden fazla olmasıdır. Diğer bir ifade ile, prim gelirlerinin
tazminat ödemede yetersiz kalmasıdır. Bu aynı zamanda hayat sigorta şirketle
rinde toplanan prim gelirleri ile anüite geri ödenerek korumanın gerçekleştiril
mesi ile benzerdir. Bankacılık sektöründe temel risk, zararların beklenenden faz
la olmasıdır. Bankaların yükümlülükleri ise genel olarak sabittir ve değişmeleri
kolayca takip edilebilir. Öte yandan bütün işletmecilik faaliyetleri riskli olmakla
birlikte hayat sigortacılığında sözleşmelerin uzun süreli olması nedeniyle önemli
risk içermektedir.
Hayat sigorta şirketlerinin teknik provizyonlarının belirlenmesi, uzun vadede
gerçekleşecek olan yükümlülükleri dikkate alınarak aktüeryal ölçümlere dayanır.
Bu yüzden belirsizlik önemli bir rol oynamakta, bunun için yeterli karşılık ayrıl
ması gerekmektedir. Hayat dışı sigorta şirketlerindeki provizyonlar sayılan riskler
nedeniyle şirketi zor durumda bırakabilir. Bu nedenle ortaya çıkabilecek tesadüfi
olayların yönetim tarafından dikkatli bir tahmin yöntemi ile uygun karşılıkları
ayrılmalıdır.
Bir sigorta şirketi için birinci derecede yatırım riski portföyün yeterince çeşit
lendirilmemesi, varlıkların aşırı değerlendirilmesi ya da bir varlık grubunda kon
santrasyondan kaynaklanır. Yatırım riski ayrıca pazar değeri dalgalanmalarından
veya faiz oranı riskinden de kaynaklanabilir. Yatırım riski gelecekteki nakit akış
larının zamanlama hatasından veya beklenen nakit akışlarının gerçekleşen nakit
akışlarından düşük olmasından kaynaklanabilir.
Sigortalıların hatalı davranışları da riskleri arttırabilmektedir. Ölçüm stratejisi
insan hatasına yol açan durumları saptayabilmek için geliştirmiştir. Çoğu durum
larda insan ile ilgili kazaların esas nedeni idari, yönetim, dizayn ve işlem ihmal
leridir. Yüksek risk uygulamaları ve prosedürleri geliştirilerek bunların işletme
bünyesine yerleştirilmeleri ve yönetilmeleri önem taşımaktadır.
Hayat dışı sigorta şirketlerinde
temel risk, tazminat
ödemelerinin beklenenden
fazla olmasıdır.Aktüerya; temel sigorta
problemlerinin çözümünde
matematiksel tekniklerin
uygulanması olarak
tanımlanabilir.