1. Ün te - F nansal S stem ve İşley ş 19
Sermaye p yasasında fon akımları, para p yasasına göre daha dolaysız olarak
gerçekleşmekted r. Bu p yasada fon açığı olan ekonom k b r mler hraç ett kler
h sse sened , tahv l vb f nansal araçlarla fon ht yaçlarını karşılamaktadırlar. Fon
fazlası olan ekonom k b r mler se, hraç ed len f nansal araçları almak suret yle
fonlarını ht yaç duyan kes mlere sunmakta ve böylece kar payı ve fa z şekl nde
gel r elde etmekted rler.
Bu p yasada genell kle n ha borçlu le n ha alacaklı arasında doğrudan borç
alacak ya da mülk yet l şk s oluşmaktadır. Tasarruf sah b bu p yasada, aktardı-
ğı fonun k mler tarafından kullanılacağına p yasada kend s ne sunulan f nansal
araçları r sk-get r terc h ne göre seçerek kend s karar vermekted r. Bu özell -
ğ neden yle sermaye p yasasındak yatırımcıyı akt f yatırımcı olarak n telemek
mümkündür.
Uygulamada para ve sermaye p yasalarını b rb rler nden kes n ç zg lerle ayır-
mak kolay değ ld r. F nansal aracıların b rçoğunun her k p yasada b rden faal yet
göstermes ve fonların her k p yasa arasında g d p geleb lmes , k p yasanın kes n
ç zg lerle ayrılmasını zorlaştırmaktadır. Bununla b rl kte, söz konusu k p yasa ara-
sındak farklar, Tablo 1’de görüldüğü g b , genel olarak üç noktada ele alınab l r.Para P yasası Sermaye P yasası
Vade Bir Yıldan Kısa Bir Yıldan Uzun
Fonların Kullanımı Döner Varlıkların Finansmanı Duran Varlıkların Finansmanı
Araçlar Kambiyo Senetleri ve Mev.
SertifikalarıMenkul KıymetlerPara ve sermaye p yasaları arasında b r nden d ğer ne doğru sürekl b r fon
akımı mevcuttur. Get r oranı bu k p yasa arasındak fon akımını ayarlayan b r
düzenley c durumundadır. Bu k p yasa arasında fonlar genell kle düşük get r
oranından yüksek olana doğru kayar. Fon fazlası olanlar, kend yatırım pol t ka-
ları ve beklenen get r ye bağlı olarak fonlarını bu p yasalardan b r ne veya her
k s ne b rden yönlend reb l rler. Y ne aynı şek lde fon ht yacı olan b r mler de,
ht yaç duydukları fonun türüne göre bu p yasalardan b r nden veya her k s nden
b rden borçlanab l rler.
Para ve sermaye p yasası arasında car fa z oranları değ ş k olmakla b rl kte
b rb rler yle l şk l d r. Bu k p yasa arasındak get r farklılıkları fonların p yasa-
lar arasında değ ş m ne neden olur. Örneğ n devlet n yüksek get r l uzun vadel
f nansal araçlar hraç etmes durumunda, parasını bankaya yatırmış olan b reyler
daha yüksek get r elde etmek amacıyla paralarını bankadan çekerek devlet n çı-
karmış olduğu tahv ller alacaklardır. Bu durumda bankalar eller ndek fonların
başka b r alana kaymasını önlemek ç n, mevduatlara uyguladıkları fa z oranlarını
artırma yoluna g deb leceklerd r.B r nc l ve İk nc l P yasalar
F nansal p yasalar, şlem gören araçların p yasalara lk defa sürülmüş olup olma-
malarına göre, b r nc l ve k nc l p yasalar olarak sınıandırılmaktadır.
B r nc l P yasalar: İlk kez dolaşıma çıkan f nansal araçların şlem gördüğü p ya-
salar b r nc l p yasalar olarak adlandırılır. Bu p yasalarda şletmeler, h sse sened ve
tahv l hraç etmek suret yle fon fazlası olanlardan fon toplamaktadırlar. Dolayısıyla
bu p yasalar tasarruarın yatırımlara kanal ze ed ld ğ p yasalar olmaktadır. Bu
Genel olarak sermaye p yasası
şlemler h sse sened ve
tahv l g b menkul değerler n
alım satımını çermekted r.
Bu p yasanın t p k ve para
p yasasından ayrıldığı en
bel rley c özell ğ orta ve uzun
vadel fonlardan oluşmasıdır.Uygulamada f nansal
aracıların b rçoğunun her
k p yasada b rden faal yet
göstermes , fonların her
k p yasa arasında g d p
geleb lmes para ve sermaye
p yasalarının b r b r ler nden
kes n ç zg lerle ayrılmasını
zorlaştırmaktadır.Tablo 1.1
Para ve Sermaye
P yasaları Arasındak
FarklarB r nc l p yasalar lk kez
dolaşıma çıkan f nansal
araçların şlem gördüğü ve
tasarruarın yatırımlara
kanal ze ed ld ğ p yasalardır.