20 F nansal Ekonom
bağlamda örneğ n sermaye p yasasının fonları yatırımlara aktarma fonks yonu
daha çok b r nc l p yasalarda gerçekleşmekted r.
B r nc l p yasada menkul değer hraç eden f rma le fon fazlası olan ekonom k
b r mler doğrudan ya da b r f nansal aracı vasıtasıyla dolaylı olarak karşılaşırlar.
Doğrudan karşılaşmada herhang b r f nansal aracı yer almayacağından ödenecek
b r kom syon yoktur. Söz konusu durum hraç mal yetler nde öneml b r tasarruf
sağlayarak üstünlük yaratır. Bunun yanısıra sakıncası se hracın başarısız olma
r sk n n yüksek olmasıdır. Dolaylı karşılaşmada se f nansal aracıya kom syon
ödenmes ne karşın hracın başarısız olma r sk daha düşüktür.
İk nc l P yasalar: Daha önceden hraç ed lm ş menkul kıymetler n el de-
ğ şt rd ğ , yatırımcılar tarafından tekrar tekrar alınıp satıldığı p yasalara k nc l
p yasalar den r. Menkul kıymetler b r nc l p yasalardan alanlar, bunları tekrar
paraya çev rmek sted kler nde, h sse senetler nde h çb r zaman, tahv llerde se
vades nden önce hraç edenlere başvuramazlar. İk nc l p yasalar bu durumdak
menkul kıymetler n nakte dönüşümünü gerçekleşt ren yan l k d tes n sağlayan
p yasalardır. İk nc l p yasalar, menkul değerler n l k d tes n ve pazarlanab lme
mkânını arttırarak b r nc l p yasaya talep yaratır ve onun gel şmes ne katkı sağ-
lar. İk nc l p yasanın bu temel fonks yonunu yer ne get rememes durumunda,
b r nc l p yasa bundan olumsuz etk lenmekte ve fonların yatırımlara aktarılması
şlev zorlaşmaktadır.
B r nc l p yasanın sağlıklı şlemes , etk n ve ver ml b r k nc l p yasanın varlı-
ğına bağlıdır. B r şletmen n, doğrudan ya da b r aracı kurum aracılığıyla, menkul
kıymet hraç ed p bunu yatırımcılara satması b r nc l p yasa şlem d r. Bu men-
kul kıymetler satın alan b r yatırımcının daha sonra bunları d ğer yatırımcılara
satması se b r k nc l p yasa şlem d r. İk nc l p yasadak bu dev r şlem menkul
kıymet hraç eden şletmey doğrudan etk lemez. Ancak, k nc l p yasada menkul
kıymet n kolayca el değ şt reb lmes (devred leb lmes ), lg l şletmen n b r nc l
p yasada yen menkul kıymet hracını ve bu anlamda sermaye p yasasından fon
sağlamasını kolaylaştırır.
İk nc l p yasaları tanımlamada kullanılab lecek en y örnek menkul kıymet
borsalarıdır. Menkul kıymet borsaları, f z ksel olarak bell b r mekanda yer alan
ve borsa üyeler n n katılımıyla, önceden bel rlenm ş kurallar çerçeves nde men-
kul kıymetler n alım-satımının yapıldığı yerlerd r. Aynı zamanda menkul kıymet
borsalarında, sadece o borsaya kota ed lm ş menkul kıymetler alınıp satılab l r.
Sermaye p yasası gel şm ş ülkelerde “over the counter market” adı ver len bor-
sa dışı p yasalar vardır. Tezgah üstü p yasa olarak d l m ze çevr len bu p yasalar,
k nc l p yasaların d ğer b r türüdür. Borsalarda şlem görmeyen f nansal araçlar
bu p yasada el değ şt r r. Menkul kıymet f yatlarının pazarlık sonucu oluştuğu
bu p yasada, genell kle küçük ve r skl f rmaların menkul kıymetler şlem görür.
Borsa dışı p yasa ya da over the counter market, ülke çapında yer alan aracı ve
kom syoncuların oluşturdukları b r let ş m ağıdır. ABD g b gel şm ş b r sermaye
p yasasına sah p ekonom lerde uygulamada bu p yasanın şley ş bazı kurallara
bağlanmış ve gerekl b lg akımını sağlayacak merkez b r s stem oluşturulmuştur.
Bu s stem ç nde p yasada menkul kıymet alım-satımı bel rlenm ş kurallar çerçe-
ves nde gerçekleşmekted r.İk nc l p yasalar menkul
kıymetler n yatırımcılar
arasında el değ şt rd ğ , bu
bağlamda menkul kıymetler n
nakte dönüşümünü
gerçekleşt ren, yan l k d tes n
sağlayan p yasalardır.