28 F nansal Ekonom
de vade, alım-satım tar hler arasında geçen süred r. Örneğ n, vades z mevduatlar
her ne zaman sten rse nakde çevr leb l rken, ödeme tar h 01.01.2012 yazılı b r
bononun 25.11.2011 tar h t bar yle vades 36 gündür.
Paraya Dönüştürüleb l rl k; Bu aslında l k d te kavramına denk gelmekted r.
L k t de f nansal araçlara olan taleb bel rleme açısından olukça öneml d r. F nan-
sal araçların kolaylıkla paraya dönüştürüleb lmes yan l k d tes n n yüksek olma-
sı tasarruf sah pler n n ht yaç duyduğu ya da sted ğ anda el ndek f nansal aracı
nakde dönüştüreb lmes açısından olumlu b r özell kt r. Buna bankalarda açılan
çek hesapları örnek ver leb l r.
F nansal Aracın Taşıdığı Hak; F nansal aracın sah b ne menfaat olarak da
algılanab l r. Bu bağlamda bazı f nansal araçlar, yatırımcıya ş rket n ortağı olma
hakkı verd ğ nden ş rket n yönet m nde ve denet m nde söz sah b olab l n r. Or-
tağı olduğu ş rket n faal yet sonuçlarına kâr ya da zarar şekl nde katılab l r. Bu
özell ğe sah p f nansal araca örnek olarak h sse sened n göstereb l r z. Bono, tah-
v l g b araçlar da alacaklılık hakkı ver rler. Bunun anlamı çoğunlukla önceden be-
l rlenen oranda fa z gel r almaktır. Eğer yatırımcının el nde nt fa senetler varsa
ortak olamaz, alacaklılık hakkı yoktur ancak, ş rket yönet m ne katılab l r ya da
kârdan pay alma hakkı olab l r.
Bölüneb l rl k; Yatırımcının el nde bulundurduğu f nansal aracın en az han-
g m ktarda paraya dönüştürüleb leceğ n fade eder. Yatırımcı ç n öneml olan
el ndek f nansal aracın ne kadar fazla bölüneb ld ğ d r. Ancak yayınlayıcı açısın-
dan bu özell k olumsuz olarak değerlend r l r. Eğer b r bankada mevduat hesabı
açtırmış sen z m ktar T1’ye kadar bölüneb l r. Buna karşın devlet tahv ller daha
yüksek m ktarlarda hraç ed leb lmekted r.
F nansal Aracın Tem natı; F nansal aracın kal te gösterges o araca bağlı tem -
nattır. F nansal araçların tamamı ç n ana tem nat olarak fon kullanan ekonom k
b r m n gel r yaratma kapas tes göster leb l r. Alacaklılık hakkı veren f nansal
araçlarda tem nat, aracı hraç eden f rmanın varlıkları le gel r d r. R sk dereces
f nansal aracın vades ne ve f nansal aracı yayınlayan ş rket n f nansal gücüne bağ-
lı olarak değ şt ğ nden, r skten korunmak steyen f nansal yatırımcılar kısa vadel
ve gel r yaratma kapas tes yüksek, sermaye yapısı güçlü ş rketler n yayınladıkları
f nansal araçları almayı terc h edeceklerd r.
Get r ; Bell b r zaman d l m nde yatırım yapılan araçtan beklenen nak t g r ş-
ler le ölçülür. Değ ş k r sk prof l ndek yatırımcı açısından temel değerlend rme
unsuru f nansal aracın ne kadar get r s n n olacağıdır. Tahv l ç n fa z, h sse senet-
ler ç n temettü ya da ham l n, h sse sened veya tahv l satması durumunda, ser-
maye kazancının/kaybının ne olacağı, bu yatırımın elde bulundurulduğu zaman
açısından f nansal aracın get r s n bel rleyecekt r.
Alacaklılık hakkı veren f nansal araçlarda tem nat ned r? Ve r sk dereces neye bağlıdır?
Pazarlanab lme Kab l yet ; Bu özell k b r f nansal araç satın alındıktan sonra
ger ödeme tar h nden önce örneğ n, BIST’da satılıp nakde çevr l rken alış-satış
mal yet arasındak marja bağlıdır. Düşük pazarlama mal yet , bu f nansal aracın
pazarlanab lme kab l yet n n hayl fazla olduğunun gösterges d r. B r vadel mev-
duat sah b bankadak hesabını vades dolmadan kapatmak sterse kaybedeceğ
fa z pazarlanab lme kab l yet n n mal yet n artıracaktır. Oysak vades z mevduat
hesabını kapatarak, parayı ger almanın mal yet sıfırdır.
1
