Finansal Ekonomi

34 Fnansal Ekonom

kıymetn belrl br vade sonunda ger alınmak şartıyla satılması şlemdr. Borçlar

Kanun’una göre repo, kabaca br satış anlaşması, Bankalar Kanununa göre mevdu-

at ve fon toplama türü, tasarruf sahpler açısından kısa vadel br yatırımdır.

Repo şlemnde esas tbaryle k taraan söz edeblrz. Bunlardan brncs

menkul kıymet elnde tutan ve fon htyacı olan taraf, dğer se, fon fazlası olan

ve menkul kıymet ödünç karşılığı alan taraır.

Repo şlemler SPK’dan yetk belges almış banka ve aracı kurumlar tarafın-

dan gerçekleştrlr (Ülkemzde Bankalar le bankalar, Bankalar le aracı kurumlar,

Bankalar le TCMB veya Bankalar ve aracı kurumlarla dğer gerçek ve tüzel kşler

arasında repo şlemler gerçekleştrlr.).

Repo şlemlernde vade, menkul kıymetn tfa tarhn aşmamak şartıyla ser-

bestçe belrlenr. Vade sonu şgünü olmalıdır. Hatta günümüzde günlük ya da

gecelik (overnight/ON)  olarak  bile    uygulanabilmektedir.    Repo    faiz    oranı   taraflar

arasında belrlenr. Repoya konu olan menkul kıymetler borç veren açısından gü-

vence oluşturur. Temnat vasfı taşıyan bu menkul kıymetler kısa vadel olableceğ

gb uzun vadel de olablr. Ancak genellkle şlem gören menkul kıymetler hazne

bonosu, devlet tahvl gb kaltes yüksek, rsk çok düşük kâğıtlardır. Repo br

menkul kıymete dayandığı çn mevduat olarak kabul görmez ve mevduat sgor-

tası kapsamına da alınmaz. Bu nedenle, repo yaparak fon temn etmek mevduat

kabulü le fon toplamaktan daha ucuz olmaktadır.

Repo şlem le menkul kıymet satan çn acl fon htyacı karşılanmış, satın

alan taraf çn se atıl olarak tutulan tasarruar kısa sürelğne yüksek kazanç elde

edecek şeklde değerlendrlmştr. Br repo şlem yapıldığında, aslında karşı taraf

çn br ters repo da yapılmış olur. Ters repo, fnansal kurumun (genellkle banka)

hazne bonosu, devlet tahvl gb sabt getrl br menkul kıymet hamlnden

satın alması ve bu menkul kıymet önceden belrlenen br fyattan ler br tarhte

ger satmak üzere anlaşma yapmasıdır.

Repo şlemlernde kullanılan değerler daha çok sabt getrl menkul kıymet-

lerdr. Bu menkul kıymetler:

•    Devlet tahvilleri,

•    Hazine bonoları,

•    Banka  bonoları    ve  banka   garantili   bonolar,

•    Kamu    Ortaklığı   İdaresi,   Toplu    Konut   İdaresi’nce     ihraç   edilen borçlanma

senetler ve mahall dareler ve bunlarla lgl dare, şletme ve kuruluşların

kanun uyarınca hraç ettkler borçlanma senetler,

•    Varlığa    dayalı  menkul  kıymetler   dahil   olmak   üzere   menkul  kıymetler   bor-

saları veya teşklatlanmış dğer pyasalarda şlem gören veya borsada tescl

edlmş olan borçlanma senetler,

•    Dövize endeksli    olarak  çıkarılan   hazine  bonoları    ve  devlet  tahvilleri,

•    Eurobond   gibi    yabancı tahviller,  olarak  sıralanmaktadır.

Repo le lgl açıklamaları btrmeden, lave olarak, bazı repo türlerne lşkn

blg vermemz yaralı olacaktır. Bu bağlamda gecelk repo, fktf repo, sürekl repo

ve açık repo kavramları öne çıkmaktadır.

Gecelk Repo: Gecelk şlemlern yapılabldğ ülkelerde yaygın olarak kullanı-

lan br yöntemdr. Gecelk repo şlemlernde vade 1 gündür. Aks kararlaştırılma-

dıkça valör aynı gündür ve nha takas ertes gün gerçekleştrlr. Repo pyasasında

en fazla croya sahp kalem gecelk repodur.

Fktf (karşılıksız) Repo: Bu şlemde k durum söz konusudur;

Ters repo, fnansal kurumun
(genellkle banka) hazne
bonosu, devlet tahvl gb
sabt getrl br menkul
kıymet hamlnden satın
alması ve bu menkul
kıymet önceden belrlenen
br fyattan ler br tarhte
ger satmak üzere anlaşma
yapmasıdır.