2. Ün te - F nansal Araçlar 43
veya ödeme yolu le çıkarılan yan bedell artırıma konu olan h sseler kuruluş aşa-
masında çıkarılırlar ya da sermaye artırımında, esk ortakların rüçhan haklarını
kullanmaları le ya da halka arz yoluyla üçüncü k ş ler tarafından satın alınırlar.
Yedek akçe, dağıtılmamış kar, yen den değerleme değer artış fonu, gayr men-
kul satış kazançları veya şt raklerdek değer artışlarının sermayeye eklenmes ne-
den yle çıkarılan ve karşılığında ş rkete dışarıdan b r nak t g r ş n n söz konusu
olmadığı h sse senetler ne se bedels z h sse senetler adı ver l r. Bu durumda yen
h sse senetler esk s n n uzantısı olduğundan, bedels z h sse senetler n ed nme
hakkı esk ortaklara yan h sse sened sah pler ne a tt r.
Pr ml ve Pr ms z H sse Senetler : Ülkem z dışında başka ülkelerde nom nal
değers z h sse sened çıkarılması mümkün olmakla b rl kte, Türk hukuk s stem n-
de nom nal değer bulunmayan h sse sened hracı söz konusu değ ld r. Üzer nde
yazılı değer le hraç ed len h sse senetler ne pr ms z, nom nal değer nden daha
yüksek b r bedelle hraç ed len h sse senetler ne de pr ml h sse sened den r. Ana
sözleşmede b r hüküm olmadan ya da genel kurul kararı olmadan pr ml h sse
sened hraç ed lemez.
Kurucu ve İnt fa H sse Senetler : İnt fa h sse senetler , f rma genel kurulunun
alacağı kararla çeş tl h zmetler ve alacak karşılığı olarak bazı k ş lere kuruluştan
sonra ver len ve sermaye payını tems l etmeyen h sse senetler olarak tanımla-
nır. Kurucu h sse senetler se, bell b r sermaye payını tems l etmed ğ g b , f r-
ma yönet m ne katılma hakkı da vermez. Bu durumda bu h sse senetler kuruluş
h zmet karşılığı olmak üzere, ana sözleşme hükümler gereğ , f rma kârının b r
kısmını şt rak hakkı tem n etmek üzere ve da ma kurucuların s mler ne yazılı
olmak koşulu le hraç ed l r.
Oydan Yoksun H sse Senetler (OYHS): Ortakların sermaye artırımı le hraç
edeb lecekler , oy hakkı har ç sah b ne kâr payından ve stend ğ nde tasf ye bak -
yes nden mt yazlı olarak yararlanma hakkını ve d ğer ortaklık haklarını sağlayan
h sse senetler d r. Bu senetler ham l ne veya nama yazılı hraç ed l r. Bu senetler n
hraç ed leb lmes ç n ana sözleşmeler nde OYHS hracına l şk n hüküm bulun-
ması, ortaklık yetk l organı tarafından karar alınması, ana sözleşmede OYHS’e
kâr payından ve stend ğ nde tasf ye bak yes nden mt yaz tanınması ve kâr pa-
yında mt yaz oranının göster lmes gerekl d r. OYHS sah pler ne kâr payları nak-
den dağıtılır. OYHS’ler n lk hracında halka arz zorunludur. Ortaklık 3 yıl ard
arda kâr dağıtamazsa veya mevzuat z n vermed ğ halde herhang b r nedenle
b r yıl kâr dağıtmazsa, durumu kes nleşt ren genel kurul toplantı tar h n zleyen
yıl OYHS sah pler esas sermayeye katılmaları le orantılı olarak oy hakkını elde
ederler. Bu durumda OYHS, ad h sse hal ne dönüşür.
H sse Senetler Get r ler
H sse sened sah pler temelde k tür get r elde ederler. İlk , anon m ortaklıkla-
rın yıl sonunda elde ett kler kârın ortaklara dağıtılmasından sağlanan kâr payı
(temettü, d v dant) gel r d r. Borsada h sseler şlem gören anon m ortaklıklar,
kârlarını SPK tarafından her yıl kamuya açıklanan oran ve esaslar dah l nde nak-
den ya da kâr payını sermayeye lave ederek h sse sened hracı le dağıtab l r. H s-
se senetler borsada şlem görmeyen anon m ortaklıklar se dağıtılab l r kârlarının
en az %20 s n b r nc d v dant olarak dağıtmak zorundadır. İk nc s se; zaman
ç nde h sse sened n n değer nde meydana gelen artıştan elde ed len sermaye ka-
zancı gel rd r.