44 F nansal Ekonom
H sse Sened n n Zay Olması ve Zamanaşımı
H sse sened n n zay , doğal b r afet(deprem) veya b r nsan f l (çalınma, yırtıl-
ma) g b el nde bulunduranın rades dışında kaybolması ya da el nde olsa b le
yıpranması, bozulması g b nedenler le kullanılamaz hale gelmes d r. Zay olduğu
spat ed len h sse sened ç n mahkemeden ptal taleb nde bulunulab l r. Mahke-
me ptal kararı verd ğ nde hak le senet arasındak bağ kopar ve sened n sağladığı
haklar senets z de talep ed leb l r. H sse sened n n b r mülk yet sened olması ve
vade taşımaması neden yle zaman aşımından söz ed lemez. Ancak, tasf ye bak ye-
s nden pay alma hakkı tasf ye tar h nden t baren 10 yıllık zamanaşımına, kâr payı
hakkı se 5 yıllık zamanaşımına tab d r.
Tahv ller
TTK’ya göre tahv l n tanımı, “anon m ş rketler n ödünç para bulmak ç n t bar
kıymetler eş t ve bareler aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetler ” şekl n-
ded r. Tanımdan anlaşılacağı g b tahv l çıkarma yetk s sadece anon m ş rketlere
ver lm şt r. Şahıs ş rketler ve gerçek k ş ler tahv l çıkarmak suret yle f nansal p -
yasalardan fon tem n edemezler. Ancak, anon m ş rketlerden farklı olarak bazı
kamu tüzel k ş ler n özel yasalarla tahv l çıkarma hakları olab lmekted r. Bu bağ-
lamda ülkem zde bazı Kamu İkt sad Teşebbüsler ne anon m ş rket olmasalar b le
tahv l çıkarma yetk s tanınmıştır.
Tahv l, yatırımcısına sab t get r sağlayan uzun vadel b r menkul değerd r.
Tahv l, hraç edene (satan) fon sağlarken, yatırımcıya anapara ve fa z get r s hakkı
kazandırır. Tahv ller halka arz ed lerek veya halka arz ed lmeden satılab l r. Kamu
borçlanma aracı dışındak tahv ller n hraç ve halka arz ç n SPK’a kaydett r lme-
s gerekl d r. Tahv l el nde bulunduran tahv l hraç eden f rmanın uzun vadel
alacaklısıdır. Ancak tahv l yatırımcısı, f rmanın varlıkları üzer nde alacağından
başka b r hakka sah p değ ld r. Örneğ n f rma yönet m ne katılamaz. Bununla b r-
l kte, f rmanın brüt kârından öncel kle tahv l sah pler n n fa zler öden r. Tahv l
sah b le f rma arasındak l şk vade sonunda b ter. Tahv l sah b f rmanın kâr ve
zararına katılmaz. F rma zarar b le etse vades nde tahv l n anapara ve fa z ham l -
ne öden r. Tahv ller n vades 2 yıldan az olmamak üzere serbestçe bel rlen r. Vade
başlangıç tar h bel rlen rken, satış süres n n son günü vade başlangıç tar h kabul
ed l r. Tahv l n anaparası vades nde defaten öden r. Fa z ödemeler 3, 6 ayda b r ya
da yılda b r defada kuponlara bağlı olarak yapılab l r.
Gel şm ş ülke sermaye p yasalarında f rmaların, bankacılık kes m nden h-
t yaç duydukları fonu sağlayamadıklarında, alternat f olarak tahv l yoluyla fon
sağlamak en fazla başvurdukları f nansman yöntem d r. Tahv l hracının; f nansal
kaldıraçtan yararlanma, verg tasarrufu, düşük mal yet g b değ ş k avantajları bu-
lunmaktadır. Ayrıca tahv ller n, k nc l p yasalarda, ht yaç duyulduğu anda nakde
dönüştürüleb lme mkânı vardır. Bu durum, borç alan ve veren açısından l k d te
sorununu büyük ölçüde çözmekted r. Aynı zamanda nama yazılı tahv ller n f r-
manın ortakları tarafından satın alınması durumunda, ortaklar leh ne verg mua-
f yet de söz konusu olab lmekted r.
Tahv ller n, hraç şartları ve yatırımcısına sağladığı haklar açısından, d ğer f nans-
man kaynaklarından farklı kılan özell kler n gözden geç rmek faydalı olacaktır;
Va d e : Anaparanın ya da nom nal değer n ve son fa z ödemes n n yapılacağı
tar ht r. Tahv lde vade, yatırımın beklenen ömrünü ya da tahv l sah b n n kupon
fa zler n alab leceğ dönem sayısını ve anapara öden nceye kadar geçecek yıl sa-
yısını göstermes neden yle öneml d r.
