Finansal Ekonomi

60 Fnansal Ekonom

bu fonları kred vererek ve devlet tahvl ve hazne bonosu satın alarak kullanırlar.

Ülkemzde 2011 tbaryle, 3’ü kamu, 11’ yerl özel, 16’sı yabancı (10’u Türkye’de

kurulan ve 6’sı se şubes bulunan yabancı mevduat bankaları) mevduat bankası ve

1’ TMSF bankası olmak üzere 31 adet mevduat bankası faalyette bulunmaktadır.

Katılım Bankaları (Fazsz Bankacılık): Katılım Bankaları, 5411 sayılı Kanu-

na göre özel car ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kred kullandırmak

esas olmak üzere faalyet gösteren kuruluşlardır.

Katılım bankaları, ülkemzn gündemne özel fnans kurumları adıyla 1980’l

yıllarda grmş, 1983 yılında bu kurumların kurulmasına zn verlmştr. 2005 yı-

lında kabul edlen 5411 sayılı Bankacılık Kanunu le “Özel Fnans Kurumları”nın

adı Katılım Bankaları olarak değştrlmş ve mevduat bankaları le aralarındak

tüm farklılıklar gderlmştr. 2011 tbaryle, 3’ü yabancı, 1’ yerl özel katılım ban-

kası olmak üzere 4 adet katılım bankası faalyette bulunmaktadır.

Katılım bankaları, mal sektörde br yenlk olarak, faz endşes nedenyle kla-

sk bankalara gtmeyen fonları ekonomye kazandırmak ve tasarruf sahplernn

fonlarını güvenle saklamalarına ve değerlendrmelerne yardımcı olmak amacıyla

kurulmuştur. Bu temel prenspler çerçevesnde fazsz fnansal kuruluşların fon

toplama yöntemlernden brs özel car hesaplardır. Özel car hesaplar; stenld-

ğnde kısmen veya tamamen çekleblme özellğ taşıyan, karşılığında hesap sa-

hbne herhang br getr ödenmeyen fonların oluşturduğu ve fazsz bankaların

vadesz hesabı olarak tanımlanablecek hesaplardır. Br dğer fon toplama yöntem

se katılma hesaplarıdır. Katılma hesabı; katılım bankalarına yatırılan fonların bu

kurumlarca kullandırılmasından doğacak kâr veya zarara katılma sonucunu ve-

ren, karşılığında hesap sahbne önceden belrlenmş herhang br getr ödenme-

yen ve anaparanın aynen ger ödenmes garant edlmeyen fonların oluşturduğu

ve fazsz bankaların vadel hesabı olarak tanımlayableceğmz hesaplardır. Katı-

lım banklarının gelştrdkler başlıca kred/fon kullandırma yöntemler se mu-

rahaba, mudaraba, muşaraka, cara ve salam gb smler altında toplanmaktadır.

Bunlardan murabaha, peşn alım takstle karlı satım şlemdr; mudaraba, temel

olarak br yatırım ortaklığı; muşaraka, br kar-zarar paylaşımı; cara, geleneksel

bankacılıktak fnansal kralama şlemnn karşılığı; salam se, taraarın belrl br

malın anlaşma anında belrlenen ve tamamen ödenen br fyattan gelecektek br

tarhte alım-satımı konusunda anlaştığı yöntemdr.

Kalkınma ve yatırım bankaları: Kred kullandırmak esas olmak üzere faal-

yet gösteren ve/veya özel kanunlarla kendlerne verlen görevler yerne getren

htsas bankalarıdır. Kalkınma ve yatırım bankaları, Mevduat kabul etmeyen br

banka türüdür.

Kalkınma ve yatırım bankalarının temel şlev orta ve uzun vadel kredler ve-

rerek ülkenn gelşmne katkıda bulunacak yatırımlara fnansman sağlamaktadır.

Kalkınma ve yatırım bankacılığı brbrnden farklı k bankacılık türü olmasına

rağmen Türkye’de brlkte sınıandırılmaktadır. Kalkınma bankaları esas olarak;

hsse sened ve tahvl pyasasının gelşmedğ ülkelerde elde ettkler fonları uzun

vadel kredlere dönüştüren, ştraklerde bulunan, özellkle malat sanayn fnan-

se eden ve bunun yanında yatırımcılara gerekl teknk yardımlarda bulunan ku-

rumlardır. Yatırım bankları se, daha çok sermaye pyasalarının gelştğ ülkelerde

halkın tasarruarı le yatırımcıların uzun vadel fnansman htyacının karşılan-

masına aracılık yapan kurumlarıdır. Bu bağlamda, kalkınma ve yatırım bankacı-

lığı brbrn kame eden değl, brbrlern tamamlayan farklı bankacılık alanları

olarak görüleblr.

Katılım fonu: Katılım bankaları
nezdnde açtırılan gerçek
ve tüzel kşlere at özel car
hesap ve katılma hesaplarında
yer alan paradır.