3. Ün te - F nansal Aracılılık ve F nansal Düzenleme 61
Banka Dışı Mal Aracılar
Bu grupta s gorta ş rketler , b reysel emekl l k ş rketler , f nansal k ralama (lea-
s ng) ş rketler , factor ng ş rketler , f nansman ş rketler , f nansal hold ng ş rket-
ler , varlık yönet m ş rketler , aracı kuruluşlar, yatırım fonları, yatırım ortaklıkları
ve portföy yönet m ş rketler yer almaktadır.
S gorta ş rketler : Türk ye’de faal yet gösterecek s gorta ş rketler ve reasü-
rans ş rketler n n anon m ş rket veya kooperat f şekl nde kurulmuş olması ge-
rekmekte ve faal yete geçeb lmek ç n, her b r s gortacılık branşında Haz ne
Müsteşarlığı’ndan ruhsat almak zorundadırlar. S gorta ş rketler ve reasürans
ş rketler , s gortacılık şlemler ve bunlarla doğrudan bağlantısı bulunan şler dı-
şında başka şlerle meşgul olamaz. S gorta ş rketler hayat, kaza, sağlık, yangın
s gortası g b h zmetler sunmaktadır. Topladıkları pr mler f nansal p yasada kısa
veya uzun vadel enstrümanlarda değerlend rmekted r. Örneğ n; uzun vadel yü-
kümlülüğe sah p hayat s gortaları uzun vadel yatırımlara yönel rken, kaza s gor-
taları daha l k t f nansal araçları terc h etmekted r.
B r s gorta ş rket r sk n çeş tl reasürans anlaşmalarıyla, reasürans ş rketle-
r ne devred lmekted r. Bu bağlamda tem nat verd kler r sklerde büyük hasar-
ların aynı anda oluşma ht mal ne karşı, hasar ödemeler nde zorlanmamak ç n
reasürans (mükerrer s gorta) yaptırmaktadır. Reasürans, s gorta ş rketler ne tek
başlarına yüklenmeler mal yönden mümkün olmayan r skler , s gortalayab lme
mkânı vermekted r.
B reysel Emekl l k Ş rketler : 7 N san 2001 tar hl ve 4632 sayılı B reysel Emek-
l l k Tasarruf ve Yatırım S stem Kanunu le oluşturulan b reysel emekl l k s stem
27 Ek m 2003 tar h nde faal yete başlamıştır. B reysel emekl l k s stem le kamu
sosyal güvenl k s stemler ne alternat f b r özel emekl l k s stem yaratılması değ l,
sosyal güvenl k s stem n tamamlayıcı n tel kte gönüllü katılıma dayalı ek emekl -
l k s stem oluşturulmuştur. Bu s stem ç ndek tasarruar Haz ne Müsteşarlığının
denet m ne tab olarak kurulacak emekl l k ş rketler tarafından, SPK mevzuatı
çerçeves nde oluşturulan emekl l k yatırım fonlarında değerlend r lmekted r.
Tüzel k ş l kler olmayan ve süres z olarak kurulan emekl l k yatırım fonları,
sadece emekl l kte gel r elde etme hedef ne bağlı olarak, b r k mler n değerlend -
r lmes ve şlet lmes amacıyla kurulab lmekted r. Emekl l k dalında Müsteşarlık
tarafından ver len faal yet ruhsatını alan ş rket n, ruhsatın ver l ş tar h nden t -
baren en geç üç ay çer s nde fon kurmak amacıyla SPK’ ya başvurması gerek-
mekted r. Ş rket n fon kurma başvurusu zamanında yapılmaz veya redded l rse,
ver lm ş olan kuruluş zn ve faal yet ruhsatı kend l ğ nden geçers z olmaktadır.
F nansal K ralama (Leas ng) Ş rketler ; Leas ng ya da f nansal k ralama; B r
malın k ra bedel karşılığında her türlü kullanım hakkının k racıya devred lmes n
ve sözleşmede bel rlenen değer üzer nden sözleşme süres sonunda malın mülk -
yet n n leas ng f rmasından k racıya geçmes n sağlayan b r f nansman yöntem d r.
D ğer b r dey şle, f nansal k ralama, b r malın yatırımcı tarafından satın alınması
yer ne, b r f nansal k ralama ş rket tarafından yatırımcıya k ralanması ve k ra süres
b t m nde malın mülk yet n n sembol k b r bedel karşılığında k racıya geçmes d r.
Bu yöntem, f rmaların yatırım mallarını satın almak yer ne k ralamasını sağ-
layarak, şletme sermayeler n d ğer ht yaçların karşılanmasında kullanmalarına
ve bu sayede ver ml l k ve karlılıklarını arttırmalarında öneml rol oynar. Tıbb
c hazlar, nşaat mak neler , v nçler, ş mak neler , gayr menkuller g b taşınır ve
taşınmaz mallar leas ng sözleşmes ne konu olab l rken, Patent, f kr ve sınaî hak-
lar, b lg sayar yazılımı g b madd olmayan ürünler ç n leas ng yapılamamaktadır.
Reasürans: S gorta ed lm ş
r sk n, bell b r kısmının veya
tamamının yen den s gorta
ed lmes d r.Emekl l k yatırım fonu:
Emekl l k sözleşmes
çerçeves nde emekl l k
ş rket tarafından, katılımcı
adına açılan hesaptan tak p
ed leb len katkı paylarının
değerlend r lmes amacıyla
kurulan fonlardır.