3. Ün te - F nansal Aracılılık ve F nansal Düzenleme 63
Varlık Yönet m Ş rketler : Bu ş rket model , Türk hukuk s stem ne Kasım
2000 ve Şubat 2001 kr zler n n sebep olduğu sorunları aşmak amacıyla, 30.01.2002
tar h ve 4743 sayılı Kanun le g rm şt r. Yaşanan kr zler sorunlu varlıklarda b r ar-
tışa yol açmıştır. Bankaların sermayes n n aşınmasına, karlılığının ve etk nl ğ n n
azalmasına neden olan sorunlu varlıkların azaltılması, bankacılık kr zler n aşma-
nın önde gelen yöntemler nden b r s olmuştur. Varlık yönet m ş rketler , banka
ve d ğer mal kurumların alacakları le d ğer varlıklarını satın alab l r, satab l r, sa-
tın aldığı alacakları borçlusundan tahs l edeb l r, varlıkları nakde çev reb l r veya
bunları yen den yapılandırarak satab l r.
Kr z zamanlarında hacm artan sorunlu varlıkların ekonom ye en az yük
get recek b ç mde yönet lmes ve tasf ye ed lmes , bankacılık ve d ğer mal ku-
rumların başarılı b r b ç mde yen den yapılandırılmasında öneml b r unsurdur.
Böylece sorunlu varlıkların b zzat lg l mal kurumlar yer ne bu konuda uzman-
laşmış organ zasyonlarca yönet lmes ne yönel k olarak varlık yönet m ş rketler
oluşturulmuştur.
Aracı Kuruluşlar: Aracılık kavramı, sermaye p yasası araçlarının yetk l ku-
ruluşlar tarafından kend nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına veya kend
namına başkası hesabına alımı ve satımıdır. Vadel şlem sözleşmeler n n yapılma-
sına aracılık da bu kapsamda değerlend r lmekted r.
Türk ye’de 2010 yılı sonu t bar yle sermaye p yasasında faal yet gösteren 103
aracı kurum ve 41 banka olmak üzere toplam 144 aracı kuruluş bulunmaktadır.
Burada d kkat ed lmes gereken nokta, aracı kurum le aracı kuruluş arasındak
farktır. Sermaye P yasası Kanununda aracı kuruluş, aracı kurum le bankaları fa-
de etmekted r. Ancak bel rtmek gerek r k , bugün ç n bankaların sermaye p ya-
sası alanında yapab lecekler faal yetler aracı kurumlara oranla oldukça sınırlıdır.
Aracı kurumların kurulmaları ve faal yete geçeb lmeler Sermaye P yasası Ku-
rulunun zn ne bağlıdır. Aracı kurumların t caret unvanlarında sermaye p yasa-
sı faal yetler n göstermes amacıyla “menkul değerler” veya menkul kıymetler”
bares n n yer alması şarttır. Aracı kuruluşların yapab lecekler faal yetler aracı
kurumlar ve bankalar arasında farklılık göstermekted r. B z burada bu ayrımı gö-
zetmeden aracı kuruluşların yapab lecekler faal yetlere değ neceğ z.
Aracı kurumların ve bankaların sermaye p yasası faal yetler hakkında ayrıntılı
b lg ç n Türk ye Sermaye P yasası Aracı Kuruluşları B rl ğ n n nternet s tes nden
yararlanab l rs n z: http://www.tspakb.org.tr
Aracı kuruluşlar, SPK’ dan alınan yetk belgeler çerçeves nde; alım-satım ş-
lemler ne aracılık, halka arz şlemler ne aracılık, portföy yönet m , yatırım da-
nışmanlığı, repo/ters repo şlemler , kred l menkul kıymet, açığa satış, menkul
kıymetler n ödünç alma ve verme şlemler , türev araçların alım-satımına aracılık
faal yetler n yapab lmekted rler.
Yatırım Fonları: Yatırım fonları, tasarruf sah pler nden katılma belgeler kar-
şılığında topladıkları paralarla, belge sah pler hesabına, haz ne bonosu, h sse se-
ned , tahv l g b menkul kıymetlerden ve kıymetl madenlerden oluşan portföyler
şletmek amacıyla kurulan mal varlığıdır. Her b r yatırımcı fonun sah p olduğu
portföyün b r kısmını tems l eden katılma belges n alarak fona ortak olmaktadır.
Sermaye p yasası kurulu tarafından bel rlenm ş esaslara uyan bankalar, aracı
kurumlar, s gorta ş rketler ve kanunlarında herhang b r engel bulunmayan emekl
ve yardım sandıkları SPK’ dan z n almak şartıyla fon kurup yöneteb lmekted rler.
Sorunlu varlık: Borçlunun
borçtan kaynaklanan
yükümlülükler n zamanında
yer ne get remed ğ tahv l,
bono, kred g b borç araçları
olarak tanımlanab l r.Katılma Belges : Yatırımcının
fon portföyüne ortak olmasını
sağlayan b r belged r.