Finansal Ekonomi

3. Ünte - Fnansal Aracılılık ve Fnansal Düzenleme 71

•    Sigortalara    ilişkin genel   şart,   tarife  ve  talimatları hazırlamak

•    Sigortalıların şikâyet ve  taleplerini değerlendirmek, olarak  sıralanmaktadır.

Türkye Cumhuryet Merkez Bankası (TCMB)

Temel amacı fyat stkrarını sağlamak olan Türkye Cumhuryet Merkez
Bankası’nın (TCMB) görevler arasında fnansal sstemde stkrarı sağlamak, para
ve dövz pyasaları le lgl düzenleyc tedbrler almak yer almaktadır. Günümüz-
de TCMB’nn doğrudan bankacılıkla lgl gözetm ve denetme dayalı br sorum-
luluğu bulunmamaktadır. Bu görev özerk br kuruluş olan BDDK tarafından yürü-
tülmektedr. TCMB, rezerv ve lkdte gereksnmnn usul ve koşullarını belrleme,
katılım bankalarındak katılım fonlarının türlern ve mevduat bankalarındak
mevduatın türlern ve vadelern belrleme gb yetklere sahptr. Bu bağlamda
banka, fnansal sstemn şleyşn etklemekte ve fnansal sstemn br bütün ola-
rak stkrarının sağlanmasında temel aktörlerden br konumunda bulunmaktadır.
TCMB 1930 yılında 1715 sayılı yasa le kurulmuş ve 1931 tarhnde faalyetle-
rne başlayablmştr. Yaklaşık 40 yıl yürürlükte kalan 1715 sayılı Kanun, 14 Ocak
1970 yılında 1211 sayılı Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Kanunu’nun kabul
edlmesyle yürürlükten kalkmıştır. 1211 sayılı Kanun le Bankanın yasal statüsün-
de, organzasyon yapısında, yetk ve görevlernde öneml değşklkler gerçekleşt-
rlmştr. Anonm şrket statüsü korunan Merkez Bankasının sermayes 15 mlyon
lradan 25 mlyon lraya yükseltlmş, Hazne’ye at olan sermaye payının yüzde
51’den az olamayacağı hükme bağlanmıştır. Yen kanunla Hazne hsselernn art-
tırılması, TCMB’nn hukuk yapısı ve hükümete bağımlı hale gelmes açısından
öneml br gelşmedr. 1211 sayılı Kanun, en son 25 Nsan 2001 tarhnde 4651
sayılı Kanunla değşklğe uğramış ve Merkez Bankası Kanunu’nda öneml de-
ğşklkler yapılmıştır. Bu Kanunla öncelkle Merkez Bankasının temel amacının
fyat stkrarını sağlamak olduğu, açıkça tanımlanmıştır. Bu çerçevede, Merkez
Bankasının uygulayacağı para poltkasını ve kullanacağı para poltkası araçlarını
doğrudan kendsnn belrleyeceğ hükme bağlanmış ve böylelkle Banka araç ba-
ğımsızlığına kavuşmuştur. Kanun ayrıca, Bankanın fyat stkrarını sağlama amacı
le çelşmemek kaydıyla hükûmetn büyüme ve sthdam poltkalarını destekleye-
ceğn hükme bağlamıştır. Bununla brlkte, fnansal stkrarı sağlamak Bankanın
destekleyc amacı olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, Merkez Bankasının Hazne le
dğer kamu kurum ve kuruluşlarına avans vermes, kred açması ve bu kuruluşla-
rın hraç ettğ borçlanma araçlarını brncl pyasadan satın alması yasaklanarak
Merkez Bankasının kamunun fnansman htyacını karşılayacak br kaynak olarak
kullanılmasının önüne geçlmştr. Ayrıca, 2001 yılında yapılan Kanun değşklğ
kapsamında, Merkez Bankası, para poltkası öncelğn fyat stkrarına vermekle
brlkte, mevcut konjonktürde rsk unsurları ve bunlara bağlı para poltkası ted-
brlern ele alırken hem fyat stkrarını hem de fnansal stkrarı gözeten br çer-
çeve benmsemş, fnansal stkrarı sağlamak Bankanın destekleyc amacı olarak
tanımlanmıştır. TCMB’nn başlıca fnansal stkrar hedeer; daha çok öz kaynak
kullanımı, daha basretl borçlanma, daha uzun borçlanma vadeler, güçlü dövz
pozsyonu ve etkn rsk yönetm olarak belrlenmştr.
Temel amacı fyat stkrarını sağlamak olan TCMB’nn temel görevler;
• Açık piyasa işlemleri yapmak,
• Hükümetle birlikte Türk Lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli
tedbrler almak ve yabancı paralar le altın karsısındak muadeletn tespt
etmeye yönelk kur rejmn belrlemek,