Finansal Ekonomi

86 Fnansal Ekonom

Genel olarak faz, br üretm faktörü olan sermayenn üretmden aldığı pay

veya sermayenn bell br süre başkasına ödünç verlmesnn karşılığında öde-

nen bedel (fyat) olarak tanımlanmaktadır. Bununla brlkte faz le lgl olarak

daha değşk tanımlamalar da yapılmaktadır. Malyet olarak ele alındığında faz,

br ödüncün kullanımı karşılığında ödenmes gereken br bedeldr. Getr olarak

baktığımızda faz, sermayedarın kullanmayıp başkasına devrettğ tutardan elde

ettğ getrnn adıdır. Üretm faktörü payı olarak değerlendrldğnde faz, üretm

faktörlernn üretme katkıları karşılığında aldıkları pay bağlamında değerlend-

rlmekte ve br üretm faktörü olan sermayenn payını fade etmektedr. Faz br

karşılık olarak ele alırsak tüketmden vazgeçmenn (ertelemenn) yan tasarruf

etmenn br karşılığıdır.

Tanımı yukarıdak gb değşk şekllerde ortaya konulan fazn, ekonomde

üstlendğ çeştl fonksyonları bulunmaktadır. Fazn temel şlevler olarak da fa-

de edlen ekonomk yaşamdak fonksyonları, kısaca şu şeklde ortaya konulablr;

•    Faizin  birinci    fonksiyonu,  tasarrufun  ulusal  gelirden   alacağı  payı    belirle-

mektr. Blndğ gb tassaruf, ekonomk büyüme ve gelşmenn temeln

oluşturan yatırımların kaynağını oluşturmaktadır. Faz tasarruf yatırım

eştlğn sağlayan br değşken olarak, ulusal gelrden tasarruara ayrılacak

payın belrlenmesnde öneml br şlev görmektedr.

•    Piyasa ekonomilerinde  faizin  yerine  getirdiği   ikinci  fonksiyon,  kaynakların 

etkn dağılımı bağlamında sermayenn etkn dağılımı ve kullanımını sağla-

maktır. Faz oranlarının yönlendrmesne bağlı olarak sermaye, ekonomde

en etkn kullanım alanlarına aktarılmakta ve ekonomde daha verml br

üretm yapısı oluşturulablmektedr.

•    Faizin fonksiyonlarından    bir diğeri ise tasarruf     sahiplerine     gelir  sağlama

şlevdr. Tasarruf yapanlar yaptıkları tasarruar karşılığında, tüketmden

vazgeçmenn bedel olarak faz gelr elde ederler. Bu da onların servet br-

kmler üzernde olumlu etk yaratmaktadır.

Fonksyonel anlamda ekonomdek şlevler yukarıdak gb genelleştrlen faz;

tasarrufçu, yatırımcı, üretc ve tüketcler başta olmak üzere ekonomnn hem ta-

lep hem de arz boyutu üzernde öneml br belrleyc durumundadır. Bu anlamda

sayılan fonksyonlar detaylandırıldığında görülecektr k fazn etklemedğ ya da

fazden etklenmeyen herhang br ekonomk alan bulmak oldukça zordur.

Faz Oranı Kavramı

Ekonomde faz le lgl konular “faz oranı” kavramı üzernden ortaya konul-

maktadır. Yan faz denldğnde daha çok faz oranlarının düzey ve bu oranlarda

ortaya çıkan değşmelern yansımaları akla gelmektedr. Bu nedenle fazle lgl

açıklamalarda faz oranı kavramı, ele alınıp ncelenmes gereken br konu olarak

öne çıkmaktadır.

Faz oranı aslında, ödenen fazn anaparaya oransal olarak fadesnden baş-

ka br şey değldr. Tanımlarsak faz oranı, kullanılan ya da borçlanılan meblağın

yüzdes olarak fade edlen, borçlanma malyetdr. Başka br fade le borçlanma

sonucu karşılaşılan ek ödemenn borçlanılan tutara oranlaması le bulunur. Ör-

neğn T1000 borçlanan ya da fon kullanan ekonomk brm, bu borcuna karşılık

yıllık bazda T100 ödemede bulunuyorsa; faz oranı, 100/1000 = 0,10 (%10) olarak

belrlenecektr.

Br üretm faktörü getrs
olarak değerlendrldğnde
faz, sermayenn üretmden
aldığı payı fade eder.

Faz oranı, ödenen faz
tutarının anaparaya olan
oranıdır.