Finansal Ekonomi

4. Ünte - Faz ve Faz Oranlarının Belrlenmes 89

Klask teorde faz oranları, ekonomde tasarrua yatırımları brbrne eştle-
yen, düzenleyc br şlev görmektedr. Tasarruf arzı le yatırım taleb faz oranla-
rını brlkte oluşturmaktadır. Yan pyasa denge faz oranlarının belrleycs tasar-
ruf ve yatırım büyüklüklerdr. Denge faz oranı, tasarruarı yatırımlara eştleyen
faz oranı olarak belrlenmektedr.
Klask faz teorsnde, tasarruarla
yatırımlar arasındak lşk, yandak şe-
kl 4.1’de gösterlmştr. Buna göre tasar-
ruarın yatırımlara eşt olduğu noktada
denge faz oranı oluşmaktadır. Denge
“E” noktasının gösterdğ “ 0 ” faz oranı
ve “I 0 ” yatırım le ona eşt “S 0 ” tasarruf
hacmnde sağlanmaktadır. Şeklden gö-
rüldüğü gb; ekonomk brmler, yatı-
rımcıların ödünç olarak kullanacağın-
dan daha fazla tasarruf etmek sterlerse
“ 1 ” gb br faz oranında kullanılmayan
yan talep edlmeyen fonlardak (tasar-
ruf ) fazlalık, faz oranın düşmesne ne-
den olacaktır.
Faz oranındak azalma br yandan düşen malyete bağlı olarak yatırımı teş-
vk ederken (yatırımları artırırken), dğer yandan yapılan tasarrufun getrsndek
azalmaya bağlı olarak tasarruarın da azalmasına neden olur. Fazlerdek azalış,
şletmelern arzu ettkler yatırım mktarının, tasarruar düzeyne eşt oluncaya
kadar ( 0 ) devam eder. Ancak “ 0 ” gb br denge faz oranında, yatırıma yönelme-
mş (arta kalan) tasarruf kalmayacak, yan tasarruar yatırımlara eşt olacaktır.
Eğer faz oranları “ 2 ” gb denge faz oranının altında belrlenrse, bu durum-
da tasarruar yatırımları karşılayamayacak, yan yatırım fazlalığı oluşacaktır. Bu
durum faz oranlarının artmasına neden olacak ve artan faz oranları br yandan
malyet artışına bağlı olarak yatırımların azalmasına, dğer yandan getr artışı
etksyle tasarruarın artmasına neden olacaktır. Bu lşk tasarruf yatırım eştlğ-
nn sağlandığı “ 0 ” faz oranına (denge faz oranı) kadar devam edecektr. Sadece
“ 0 ” denge faz oranında yatırım tasarruf eştlğ sağlanacaktır.

Lkdte Terch Teors

Lkdte terch teors Keynesyen faz teors olarak da blnmektedr. Ekonomk
lteratürde Kenesyen düşünce 1929 Dünya Krz’nden sonra gündeme gelmştr.
Özellkle krz sonrası ortaya koyduğu çözümlemeler le blnen Keynes’n, ekono-
mnn genel şleyş le lgl görüşler kadar, faz konusundak görüşler de yankı
uyandırmıştır. Keynes teorsnde faz oranlarını tasarruf ve yatırımlara bağlayan
“klask teorye” karşı çıkmaktadır. Klasklern, faz oranlarını reel faktörlerle açık-
lamasına karşılık Keynes, faz parasal br olgu olarak kabul ve analz etmektedr.
“Lkdte terch teors” olarak blnen faz teorsnde Keynes, faz oranlarını
reel faktörler yerne parasal faktörler le açıklamaya çalışmıştır. Keynes’e göre faz,
tasarrufun getrs değl, parayı lkt olarak elde tutmaktan vazgeçmenn br bede-
ldr. Br başka fade le lkdteden vazgeçmenn malyetdr.

Şekl 4.1

Klask Teorde

Faz Oranlarının

Belrlenmes