- Ünite - Finansal Piyasa İşlemlerinde Çağdaş Uygulamalar 93
kaynaklanan problemler, yatırımcıları zarara uğratabilmektedir. Bu tür problemler,
özellikle piyasanın hareketli olduğu ve işlemlerin yoğunlaştığı dönemlerde yatı-
rımcıları zarara uğratabilmekte veya bekledikleri kârı sağlamalarını engelleyebil-
mektedir.Online yatırımların avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi veriniz.
ONLİNE YATIRIMLARIN GELİŞİMİ
İnternet teknolojisi menkul kıymet alım satım işlemlerinin yatırımcılar açısından kolay,
ucuz ve hızlı gerçekleşmesine imkan sağlamaktadır. İnternet bugünün sürekli değişken-
lik gösteren sermaye piyasalarında yatırımcılara sürekli güncellenen en güncel bilgilere
ulaşım olanağı tanımaktadır. Yatırımcılar gerçekleştirmek istedikleri işlemler için broker
kullanmayı tercih etseler dahi internet yatırımcıların daha bilinçli olabilmeleri adına bir
kaynak bolluğu ortamı oluşturmaktadır. Bahsedilen tüm bu ve benzeri nedenlerle her ge-
çen gün online yatırımlara olan ilgi artış göstermektedir.
Online sermaye piyasası işlemlerinin ilk uygulamaları 1990’lı yılların başlarına dayan-
maktadır. Bu anlamda online yatırım işlemlerinin öncülüğünü Amerika Birleşik Devlet-
leri (ABD)’nde faaliyet gösteren aracı kurumlar yapmıştır. Menkul kıymet işlemleri için
elektronik altyapının oluşturulduğu ilk borsa ise Nasdaq tezgahüstü hisse senedi piyasa-
sıdır. Daha sonra ise Londra, Tokyo ve Frankfurt gibi dünya’daki diğer birçok borsa da
online yatırımlar için gerekli elektronik altyapıyı oluşturmuşlardır.
Ortaya çıkışının ilk yıllarında elbette ki bugün olduğu gibi online işlemler internet
aracılığıyla yapılamamaktaydı. Dolayısıyla online yatırım işlemlerinin ilk uygulamalarını
büyük ölçüde telefon vasıtasıyla yapılan işlemler oluşturmaktaydı. Daha sonra özellikle
1990’lı yılların son dönemlerinden itibaren internet kullanımının dünya genelinde yay-
gınlaşması ve internet teknolojilerinin hızla gelişmesiyle birlikte online işlemlerde telefo-
nun ağırlığı giderek azalarak yerini internet ve cep telefonu gibi teknolojilere bırakmıştır.
Online yatırım işlemelerindeki asıl atılım da bundan sonra gerçekleşmeye başlamıştır.
Öyle ki özellikle 1997-1998 yıllarından sonra dünya genelinde gerçekleştirilen online iş-
lemlerde çok ciddi artışlar gözlenmeye başlamıştır.
Sadece ABD’de 1998-1999 yılları arasında yani bir yıl içerisinde online olarak gerçek-
leştirilen menkul kıymet alım satım işlemlerinin toplam menkul kıymet alım satım iş-
lemleri içerisindeki payı % 27’den % 50’lerin üzerine çıkmıştır. 2000’li yılların ilk dönemi
itibariyle ise ABD’de online hizmet veren yaklaşık 170 aracı kurum nezdinde yatırımcılar
tarafından yaklaşık 12 milyon online hesap açılmıştır. Söz konusu bu dönemde ABD’de
yatırımcılar tarafından online olarak bizzat yönetilen varlıkların işlem hacmi 300 milyar
doların üzerinde gerçekleşmiştir.
Online hizmet veren aracı kurumlar nezdinde açılan online hesapların sayısı her ne
kadar online yatırımların gelişimi açısından bize bilgi verse de açılan her hesabın aktif ola-
rak kullanılmadığı da bir gerçektir. Bu açıdan aracı kurumlar nezdinde açtırdıkları online
hesapları aktif olarak kullanan kullanıcı sayıları bize online yatırımların gelişimi açısından
daha sağlıklı bir bilgi verecektir. Bu anlamda bakıldığında güncel verilere göre ABD’de
2015 yılında sadece online hisse senedi yatırım hizmetlerinden yararlanan kullanıcı sayısı
yaklaşık 14 milyon olarak gerçekleşmiştir. Bu durum bize aracı kurumlar nezdinde açılan
online hesapların aktif bir şekilde kullanıldığını da göstermektedir. Şekil 1’de bu durum
daha net görülebilmektedir. Şekil 1’den de görülebileceği üzere ABD’de online olarak hisse
senedi yatırımı gerçekleştiren kişi sayısı 2008 yılından 2015 yılına kadar yaklaşık 3 milyon
artış göstermiştir
2
Online yatırım işlemlerinin
öncülüğünü Amerika Birleşik
Devletleri (ABD)’nde faaliyet
gösteren aracı kurumlar
yapmıştır. Menkul kıymet
işlemleri için elektronik altyapının
oluşturulduğu ilk borsa ise
Nasdaq tezgahüstü hisse senedi
piyasasıdır.