94 Menkul Kıymet Yatırımları
Sadece hisse senedi alım satımı değil sermaye piyasalarında işlem gören birçok men-
kul kıymet elektronik ortamda online olarak alınıp satılabilmektedir. Hatta ABD’de bugün
artık future kontratlar, kredi temerrüt swapları (CDS) ve benzeri birçok menkul kıymet
büyük ölçüde online olarak işlem görmektedir. Menkul kıymetlerin online olarak işlem
görme oranları her geçen sene biraz daha artış göstermektedir. Örneğin ABD’de 2015 yılı
itibariyle birçok farklı menkul kıymet yaklaşık % 20 ila % 90 oranlarında online olarak
alınıp satılabilmektedir.
Avrupa’da online işlemlerin başlaması ise Amerika’ya göre daha geç olmuştur. Dola-
yısıyla online yatırımların işlem hacimleri ve online yatırımcı sayıları Avrupa’da, ABD’ye
göre oldukça düşüktür. Avrupa’da internet kullanımının artmasına rağmen, elektronik
işlemlerin artış hızı yavaş gerçekleşmektedir. Örneğin ABD’de aktif olarak online hisse se-
nedi yatırımı yapan birey sayısı 2013 yılı itibariyle şekil 1’den de görülebileceği üzere yak-
laşık 14 milyon iken aynı yıl Almanya’da bu sayı yaklaşık 2 milyon olarak gerçekleşmiştir.
Avrupa’ya benzer bir durum Türkiye için de geçerlidir. Türkiye’de de online sermaye
piyasası işlemleri oldukça yeni bir uygulamadır. Türkiye’de online işlemler 1998 yılından
sonra ve tüm dünyada olduğu gibi telefon vasıtasıyla gerçekleşmeye başlamıştır. Daha
sonra ülkede internet kullanımının yaygınlaşmasına paralel olarak 2000’li yılların baş-
larından itibaren aracı kurumlar internet üzerinden online işlem hizmeti sunmaya baş-
lamışlardır. Bu anlamda 2000’li yılların başlarından bu yana Türkiye’de başta hisse senedi
olmak üzere online yatırım işlemleri gerçekleştirilmekte ve online yatırım hizmetlerinin
çeşitleri ve bu hizmetlerden yararlanan yatırımcı sayısı da her geçen gün artış göstermek-
tedir. Fakat bugün halen ülkede online yatırım işlemlerine ilişkin sağlıklı sayısal verilere
ulaşmak oldukça güçtür.PİYASA ORTALAMALARI VE ENDEKSLER
Piyasa ortalamaları ve endeksler hisse senedi fiyatlarının zaman içerisinde sergilediği ge-
nel davranışların ölçülmesi amacıyla kullanılan göstergelerdir. Piyasa davranışları konu-
sunda her ne kadar ortalama ve endeks terimleri bireyler tarafından birbirlerinin yerine
kullanılıyor olsa da bu terimler teknik olarak farklı ölçü birimlerini ifade etmektedir. Or-
talamalar genel olarak temsili bir hisse senedi grubunun spesifik bir zaman aralığı içeri-
sinde gösterdiği fiyat davranışlarının aritmetik ortalamasını yansıtmaktayken endeksler
ise belirli bir hisse senedi grubunun geçmişteki fiyat hareketlerine bağlı olarak hisse senet-
lerinin bugünkü mevcut fiyat davranışlarını ölçmektedir.Türkiye’de online işlemler 1998
yılından sonra ve tüm dünyada
olduğu gibi telefon vasıtasıyla
gerçekleşmeye başlamıştır. Daha
sonra ülkede internet kullanımının
yaygınlaşmasına paralel olarak
2000’li yılların başlarından
itibaren aracı kurumlar internet
üzerinden online işlem hizmeti
sunmaya başlamışlardır.
Şekil 5.1
ABD’de Online Hisse
Senedi Yatırımcı
Sayısı