- Ünite - Finansal Piyasa İşlemlerinde Çağdaş Uygulamalar 97
NYSE, AMEX ve Nasdaq Endeksleri: New York Borsası (NYSE), Amerikan Borsası
(AMEX) ve Nasdaq borsalarının her biri kendilerine kote olan işletmelerin hisse senet-
lerinin hareketlerini yansıtan endeksler hesaplamaktadır. NYSE Bileşik endeks “Big Bo-
ard” da işlem gören 3.000 adet hisse senedinden oluşmaktadır. Bu endeks ilk olarak 1965
yılında 50 adet işletmenin hisse senetleri kullanılarak hesaplanmaya başlamıştır. Bileşik
endeksin dışında yine NYSE tarafından sanayi, ulaşım, hizmetler ve finans endeksleri de
hesaplanmaktadır. AMEX bileşik endeksi baz dönem olarak 31 Ağustos 1973 tarihini ve
baz değeri olarak 100’ü kabul eden ve AMEX’de yer lan bütün hisse senetleri kullanılarak
hesaplanan bir endekstir. AMEX bileşik endeksi S&P ve NYSE bileşik endeksleri ile yakın
seyretmese de genel olarak bu endekslere paralel hareket etme eğilimindedir. Nasdaq en-
deksleri tezgah üstü piyasaların etkinliğini yansıtan endekslerdir. Nasdaq endekslerinde
baz dönem olarak 5 Şubat 1971 tarihi ve baz değer olarak ise 100 kullanılmaktadır. Nasdaq
endekslerinin en kapsamlısı OTC bileşik endeksidir. OTC bileşik endeksi Nasdaq’da işlem
gören 6400 adet yerli işletmenin hisse senedi kullanılarak hesaplanmaktadır. OTC bileşik
endeksinin yanında Nasdaq tarafından hesaplanan bir diğer önemli endeks ise Nasdaq
100 endeksidir. Nasdaq 100 endeksi Nasdaq’da yer alan ve finans sektöründe faaliyet gös-
termeyen 100 adet işletmenin hisse senetlerini içermektedir. OTC bileşik endeksi ve Nas-
daq 100 dışında Nasdaq tarafından hesaplanan 5 endeks daha mevcuttur. Bunlar, sanayi,
sigorta, bankalar, bilgisayar ve telekomünikasyon endeksleridir. AMEX’e benzer olarak
Nasdaq endeksleri de diğer büyük endekslerle çok yakın seyretmese de bu endekslerle
aynı zamanda aynı yönde tepki verme eğilimindedir.
Value Line Endeksleri: Value Line Yatırım Araştırmaları (VLIS) şirketi tarafından, %
80’den fazlası NYSE’de işlem gören Amerikan hisse senetlerinden oluşturulmuştur. En-
deksin baz dönemi 30 Haziran 1961 ve baz değeri 100’dür. VL endeksi, geometrik or-
talamaya göre hesaplanan eşit ağırlıklı bir endekstir. Endeks dört ana kategoride hesap-
lanmaktadır. Bunlar, bileşik endeks, sanayi endeksi, elektrik-gaz-su hizmetleri endeksi ve
demiryolları endeksidir. Hisse senetleri için günlük net yüzde değişiklik hesaplandığı için
endeksteki her hisse senedinin ağırlığı aynıdır. Bu nedenle bir hisse senedinin fiyatında
örneğin %10 artması, dolanımda bulunan hisse sayısı ister 100 milyon isterse 100 milyar
olsun endeks üzerindeki etkisi aynıdır. Ayrıca ne bir hisse senedinin piyasa değeri ne de
fiyat düzeyi endeksi etkilemez. Endeks kapsamındaki küçük, düşük fiyatlı hisse senetleri
ile büyük hisse senetlerinin endeks üzerindeki etkileri aynıdır.
Diğer Ortalama ve Endeksler: Dow Jones ve S&P tarafından hesaplanan ortalama
ve endekslerin yanında yatırımcılar tarafından takip edilen Financial Times, New York
Times, Russel ve Wilshire endeksleri gibi farklı ortalama ve endeksler de mevcuttur. Ör-
neğin Financial Times İngiliz hisse senedi piyasası ve Londra Borsasında işlem gören his-
se senetleri için çok sayıda endeks hesaplamaktadır. Londra Borsasında işlem gören en
yüksek işlem hacmine sahip 30 adet hisse senedi için eşit ağırlıklı ve geometrik ortalamalı
olarak hesaplanan Financial Times 30 (FT 30) endeksi ile yine Londra Borsasında işlem
gören en yüksek işlem hacmine sahip 100 adet hisse senedi için kapitalizasyon ağırlıklı
hesaplanan Financial Times 100 (FT 100) endeksleri Financial Times’ın en bilinen en-
deksleridir. Bunların dışında tek bir borsa veya ulusal piyasayla sınırlı kalmayan, birden
fazla borsayı kapsayan ve dünya endeksi, küresel endeks veya uluslararası endeks olarak
adlandırılan endekslerde mevcuttur. Dow Jones, S&P ve Financial Times gibi endeksler
sadece Amerikan ve İngiliz hisse senedi piyasaları gibi tek bir ulusal piyasaya yönelik ola-
rak hesaplanmaktayken küresel endeksler birden çok ulusal piyasa bir arada ele alınarak