98 Menkul Kıymet Yatırımları
hesaplanmakta ve bu endeksler özellikle uluslararası kurumsal yatırımcılar açısından bü-
yük önem taşımaktadır. S&P ve Morgan Stanley tarafından hesaplanan S&P küresel hisse
senedi endeksleri ile Morgan Stanley Capital International hisse senedi endeksleri küresel
endeksler arasında en çok bilinen ve tercih edilen endekslerdir.
Türkiye Piyasa Endeksleri: Türkiye’de hisse senedi piyasa endeksi ilk kez İstanbul
Menkul Kıymetle Borsası (İMKB)’nın kurulmasıyla hesaplanmaya başlamıştır. Söz konu-
su bu ilk endeks bileşik endeks adıyla hisse sentlerinin kapanış fiyatları kullanılarak baz
dönemi Ocak 1986 ve baz değeri 100 kabul edilerek hesaplanmıştır. Endeks 26 Ekim 1987
tarihine kadar haftalık olarak hesaplanmaya devam etmiş bu tarihten sonra ise günlük
olarak hesaplanmaya başlamıştır. 1991 yılına kadar fiyat ağırlıklı olarak hesaplanan bile-
şik endeks bu yıldan sonra kapitalizasyon ağırlıklı olarak hesaplanmaya başlamış, ayrıca
bileşik endeksin yanında sanayi ve mali endekslerde hesaplanarak üç ayrı endeks hesap-
lanmasına geçilmiştir. Aynı yıl bileşik endeksin kapsamına alınan hisse senetlerinin sayı-
sı 100 adetle sınırlandırılarak sabit hâle getirilmiş ve bileşik endekse İMKB-100 endeksi
adı verilmiştir. Daha sonra 1997 yılı itibariyle yeniden bir değişikliğe gidilerek endeksin
hesaplanış şekli ve baz değeri revize edilmiştir. Buna göre 1997 yılı itibariyle endeks baz
değeri 1 ve tekrar fiyat ağırlıklı olarak hesaplanmaya başlamıştır. 5 Nisan 2013 tarihi iti-
bariyle ise İMKB’nin adı Borsa İstanbul (BİST) olarak değiştirilmiş ve endeksler artık bu
isimle adlandırılmaya başlanmıştır. Ulusal pazarda işlem gören, işlem hacmi ve piyasa
değeri en yüksek sırasıyla 30, 50 ve 100 adet hisse senedi vasıtasıyla hesaplanan BİST-30,
BİST-50, BİST-100 endeksleri, menkul kıymet yatırım ortaklıkları hariç ulusal pazarda
işlem gören bütün hisse senetlerini kapsayan BİST Ulusal-Tüm Endeks, günümüzde BİST
tarafından hesaplanan endekslerden bazılarıdır.Türkiye’deki piyasa endeksleri hakkında bilgi veriniz.MENKUL KIYMET YATIRIMLARINDA EMİR TÜRLERİ
Menkul kıymet alım-satım işlemleri ilgili piyasalarda yatırımcılar tarafından borsa üyesi
aracı kurumlar nezdinde verdikleri emirler vasıtasıyla gerçekleştirilir. Yatırımcıların farklı
beklentilerden hareketle çeşitli şekillerde emir vermeleri mümkündür. Farklı beklentilerle
farklı türlerde emir verilmesi, farklı beklentilerle hareket eden tarafların katılımıyla piya-
saların kolektif bir şekilde fiyat oluşturmasına imkân verdiği için istenen bir durumdur.
Emirler genel olarak, müşteri tarafından alım-satım emrinin aracı kuruma iletildiği
“Müşteri Emirleri” ve müşteri tarafından aracı kuruma iletilen müşteri emrinin aracı ku-
rum tarafından borsaya intikal ettirildiği “Borsa Emirleri” olmak üzere iki grupta değer-
lendirilmektedir.
Online yatırımlarda müşteriler emirlerini aracısız olarak direkt aracı kurumun sis-
temine elektronik ortamda girebildikleri için özellikle online yatırımcıların verdikleri
emirlerin çeşidi ve işleyişi gibi konularda yeterli düzeyde bilgi sahibi olmaları gerekmek-
tedir. Çünkü menkul kıymet alım-satım işlemlerinde müşterilerin verebilecekleri farklı
özelliklere sahip birçok emir çeşidi mevcuttur. Dolayısıyla online yatırımcılar yapacakları
işlemler için ne çeşit bir emir vermeleri gerektiğini ve verdikleri emrin özelliklerini bilmek
durumundadırlar. Aksi takdirde alım-satıma ilişkin sisteme yanlış bir emir girişi online
yatırımcılar açısından önemli zararlar ortaya çıkarabilmektedir.
Borsada emirler “lot” şeklinde verilmektedir. 1 lot, 1 adet ya da 1 TL nominal değerli
hisse senedini ifade etmektedir. Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu
(SPL)’nun finansal piyasalara ilişkin yayınlarında bugün itibariyle BİST’de geçerli olan
emir türleri şu şekilde belirtilmektedir:Emirler genel olarak, müşteri
tarafından alım-satım emrinin
aracı kuruma iletildiği “Müşteri
Emirleri” ve müşteri tarafından
aracı kuruma iletilen müşteri
emrinin aracı kurum tarafından
borsaya intikal ettirildiği “Borsa
Emirleri” olmak üzere iki grupta
değerlendirilmektedir.
3